W Polsce nadal przekształcanie dawnych kościołów, synagog czy też terenów poklasztornych na cele profanum nie jest tak popularne, jak w krajach Europy Zachodniej. Ogromna liczba budowli sakralnych od lat nie pełni już swoich pierwotnych funkcji. Nowe role, jakie są przypisywane obiektom kultów religijnych, mogą być uznawane za kontrowersyjne. Wyposażenie miejsc sakralnych w świeckie funkcje pomaga jednak zachować ich wartość choćby historyczną, a pozostałości w formie detali stanowią wyjątkowe tło dla nowego typu funkcji.
AUTOR: Martyna Miałkas – studentka Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu na kierunku Architektura Wnętrz
NAZWA: Projekt adaptacji zabytkowej synagogi w Buku na cele kulturalne
ROK: 2014- licencjacka praca dyplomowa
Projekt zakłada przeprowadzenie działań rewitalizacyjnych w budynku zabytkowej synagogi w Buku (miasto położone 30 km na zachód od Poznania), pochodzącej z 1893 roku. Bukowska bożnica jest najlepiej zachowaną synagogą w całym województwie. Murowany budynek w stylu neoromańskim położony jest przy zabytkowej ulicy Mury w centrum miasta. Synagoga zbudowana jest na planie prostokąta. Cechuje ją oryginalna, osiowa, trójdzielna fasada. W jej zwieńczeniu przedstawione są tablice dekalogu. Na szczycie fasady widnieje arkadowy fryz. Do wnętrza bóżnicy można dostać się za pomocą trzech wejść umieszczonych w fasadzie budynku. Na elewacjach bocznych znajdują się po dwa rzędy półokrągłe zakończonych okien. Nie zachowało się nic z oryginalnego wyposażenia bożnicy. Teraz stanowi ona pustą przestrzeń, gdzie w dawnej sali modlitewnej (skierowanej na wschód) znajduje się wsparta na drewnianych słupach empora, służąca niegdyś jako babiniec. W części skierowanej na zachód znajduje się przedsionek. Ostatnie prace remontowe były przeprowadzane w 1988 roku. Od 2 listopada 2009 roku synagoga jest własnością Miasta i Gminy Buk.
Koncepcja architektoniczna zmienia funkcje budynku niegdyś pełniącego rolę sakralną na przestrzeń kulturalną (sala widowiskowa oraz przestrzeń ekspozycyjna) dostępną również dla osób niepełnosprawnych. Przedstawiony projekt aranżacyjny wraz z wyposażeniem ma za zadanie stworzyć przestrzeń wielofunkcyjną, w której będzie możliwe m.in.: oglądanie przestawień teatralnych, słuchanie występów muzycznych, branie udziału w wystąpieniach, konferencjach, wystawach artystów. Moje działania projektowe skupiły się na architekturze wnętrza. Wnętrze budynku charakteryzuje się symetryczną kompozycją i tak też stworzyłam projekt aranżacyjny. Najważniejszym punktem wszystkich synagog, również tej, był Aron ha-Kodesz, czyli szafa ołtarzowa umieszczona w głębi ściany wschodniej, gdzie przechowywano zwoje ręcznie pisanego tekstu pięcioksięgu. Na jego miejscu umieściłam drewnianą scenę z przesuwnymi ściankami, które w dowolny sposób pozwalają na kreację tła do występów. W miejscu centralnym sali głównej stała niegdyś bima. Tam umieściłam fotele audytoryjne. Są one umieszczone na specjalnym, metalowym systemie, który w razie potrzeby pozwala umieścić siedziska pod sceną tworząc tym samym wolną przestrzeń. Odwiedzający synagogę mogą pozostawić swoje rzeczy w szatni (są nią specjalnie zaprojektowane przeze mnie dębowe podświetlane szafy, które nawiązują w swojej formie do motywu linii powtarzającego się w całym wnętrzu). Na emporę prowadzą dwa biegi schodowe. Stworzyłam tam przestrzeń ekspozycyjną w postaci podwyższeń oraz ścianek ekspozycyjnych. W celach wystawienniczych zaprojektowałam również gabloty w świetle frontowych okien. Z empory można obserwować co się dzieje scenie. Panele akustyczne na suficie pozwolą na jeszcze lepszy odbiór dźwięków. Pomiędzy ekranami akustycznymi znajdują się reflektory stanowiące główne oświetlenie sali. Trudnym zadaniem było umieszczenie we wnętrzu synagogi toalet, których przedtem nie było. Materiałami jakie zastosowałam w projekcie są: drewno dębowe, gres, stal nierdzewna oraz szkło. Ściany pomalowane w kolorze minimalistycznego beżu stanowią neutralne tło dla działań mających miejsce w synagodze.
Chciałam, aby miejsce to nie utraciło swojego pierwotnego klimatu, jednocześnie nastawiłam się na zupełnie nowa funkcję, jaką ma pełnić. Przestrzeń ma być odświeżona, a zarazem nowoczesna.
projekt i przewidziane zmiany :
