31 lipca 2004 roku, Muzeum Powstania Warszawskiego otworzyło swoje podwoje dla zwiedzających. Od tego momentu, stała ekspozycja muzeum stała się jedną z najchętniej odwiedzanych wystaw w Polsce, przyciągając już 10 milionów osób w każdej grupie wiekowej. Autorskie studio Nizio Design International, prowadzone przez Mirosława Nizio, odegrało kluczową rolę w tworzeniu projektu i realizacji wystawy, która dziś obchodzi swoje 20-lecie.
Muzeum Powstania Warszawskiego mieści się w zabytkowym budynku dawnej Elektrowni Tramwajowej na Woli, przy ulicy Grzybowskiej 79. Budynek, który został wzniesiony w latach 1904-1908, pełnił pierwotnie funkcję zasilania miejskich tramwajów elektrycznych. Po zakończeniu II wojny światowej, obiekt ten był wykorzystywany na różne cele przemysłowe. W latach 90. XX wieku budynek został opuszczony i popadał w ruinę. Zdecydowano jednak o jego renowacji i adaptacji na potrzeby muzeum. Prace rozpoczęły się w 2003 roku. Otwarcie muzeum nastąpiło 31 lipca 2004 roku, w przededniu 60. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Przekształcenie historycznej elektrowni w nowoczesną przestrzeń muzealną stało się symbolem odrodzenia i pamięci o heroicznej walce warszawiaków. Budynek zachował wiele oryginalnych elementów architektonicznych, które w połączeniu z nowoczesną ekspozycją tworzą unikalne miejsce edukacji historycznej i refleksji.
Adrian Grycuk, CC BY 3.0 PL, via Wikimedia Commons
Obchody 80. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego przyciągają tłumy, a Muzeum Powstania Warszawskiego nadal odgrywa kluczową rolę w opowiadaniu tej wielowątkowej historii. Wystawa, łącząca historyczną narrację z elementami multimedialnymi, była prekursorem architektury narracyjnej w Polsce. Jej interaktywność oraz umiejętność angażowania zwiedzających zarówno na poziomie intelektualnym, jak i zmysłowym, sprawiają, że wciąż pozostaje ona atrakcyjna i aktualna, pomimo dynamicznego rozwoju technologii. Zwiedzający przechodzą przez różnorodne sale tematyczne, takie jak Sala Małego Powstańca czy Kanał, które oddają atmosferę Warszawy w 1944 roku.
Wystawa nie odtwarza dosłownie minionego świata, lecz sugestywnie przedstawia jego rzeczywistość za pomocą eksponatów, w tym dokumentów, map, zdjęć, listów, przedmiotów osobistych oraz broni. Całość liczy około tysiąca eksponatów, które umieszczono w surowych gablotach, podkreślających ich brutalną realność. Sposób organizacji przestrzeni jest prosty, ale umożliwia jednocześnie głębokie poznanie tematu, również w szerszej, geopolitycznej perspektywie. Poszczególne etapy Powstania Warszawskiego ułożone i pokazane są chronologicznie i z perspektywy osób, które w nim walczyły.
Dramaturgię wydarzeń autorzy koncepcji podkreślili stosując różnorodne materiały wykończeniowe, m.in. żelazo, stal, cegłę, drewno, granitowy bruk. Materiały podchodzą w większości z odzysku, zarówno z kraju i zagranicy i dosłownie pamiętają czasy, o których opowiadają w muzeum. Ze względu na niewielki na tamte czasy budżet kreacyjny ekspozycji, pracownia odwiedziła wiele składowisk materiałów z ruin i starych domów, by wydobyć na wierzch rzeczywistą tkankę narracyjną i później osobiście montowała jej fragmenty m.in. wspomniane gabloty ze stali. Ekspozycję spaja również stalowy monument przechodzący przez wszystkie trzy kondygnacje, które zajmują łącznie ponad 3 tysiące metrów kwadratowych.
Architekt i współautor koncepcji Mirosław Nizio podkreśla, że jego zdaniem ekspozycja przetrwała próbę czasu, gdyż była nie tylko wynikiem wyobraźni pracujących nad nią osób, ale za nadrzędny cel konsekwentnie stawiała sobie utrzymanie zrozumiałej formuły narracyjnej:
„Jestem dumny i wzruszony, że w ciągu 20 lat od otwarcia ekspozycji odwiedziło ją tak wiele osób z rozmaitym zapleczem osobistym, historycznym, kulturowym. Pokazuje to, że kierunek jakości, jaki chcieliśmy jako zespół wyznaczyć jest ponadczasowy i wpisał się w potrzeby odwiedzających. Pomimo zmian zachodzących w muzeach w Polsce i Europie nadal zachowuje świeżość. Praca nad wystawą stałą w Muzeum Powstania Warszawskiego zbudowała też podwaliny pod moją filozofię architektury narracyjnej. Będąc w przeddzień rocznicy w jednej z wyciszonych, przyciemnionych sal ekspozycji miałem poczucie, jakby to miejsce zostało otwarte dopiero wczoraj – zachowało żywą energię, na której tak zależy mi w każdym projekcie”.
Źródło: materiały prasowe Nizio Design International
Czytaj też: Achitektura w Polsce | Warszawa | Muzeum | Ciekawostki | Nizio International
