Farnsworth House to jeden z najbardziej ikonicznych przykładów modernistycznej architektury, zaprojektowany przez Ludwiga Miesa van der Rohe w latach 1945-1951. Ten niezwykły, jednopiętrowy budynek ze stali i szkła został zbudowany jako weekendowy azyl dla dr Edith Farnsworth. Dom jest położony na 360-arowej działce w Plano w stanie Illinois, około 96 kilometrów na południowy zachód od Chicago.
Budynek o powierzchni 140 metrów kwadratowych prezentuje minimalistyczne podejście do architektury i jest jednym z najsłynniejszych przykładów międzynarodowego stylu. W 2006 roku dom został uznany za Narodowy Pomnik Historyczny, po wpisaniu go do Krajowego Rejestru Miejsc Historycznych w 2004 roku. Obecnie zarządza nim National Trust for Historic Preservation, a obiekt funkcjonuje jako muzeum. W 2018 roku z okazji dwusetnej rocznicy stanu Illinois, Farnsworth House został uznany za jedno z 200 najważniejszych miejsc w Illinois przez American Institute of Architects Illinois. W 2021 roku „New York Times” wyróżnił go również jako jedno z 25 najważniejszych dzieł architektury od czasów II wojny światowej.
Lata 70. Fot. Jack E. Boucher, photographer, Public domain, via Wikimedia Commons
Projekt Farnsworth House zrodził się z zamówienia, które Edith Farnsworth złożyła u Miesa van der Rohe w 1945 roku, marząc o nowoczesnym domu weekendowym. Z początku współpraca układała się pomyślnie, jednak w trakcie budowy doszło do konfliktu między architektem a klientką. Spór dotyczył kosztów budowy, które ostatecznie wyniosły 74 000 dolarów, co stanowiło znaczną nadwyżkę względem pierwotnego budżetu. Ostatecznie Mies wygrał proces sądowy, ale spór trwał dalej. Farnsworth oskarżyła Miesa o błędy projektowe, jednak sąd oddalił te zarzuty.
W 1968 roku władze lokalne podjęły decyzję o budowie mostu nad rzeką Fox, co ingerowało w naturalne otoczenie domu. Farnsworth walczyła w sądzie, jednak ostatecznie przegrała i w 1972 roku sprzedała dom brytyjskiemu kolekcjonerowi sztuki, Peterowi Palumbowi. Palumbo dodał do budynku nowoczesne udogodnienia, w tym klimatyzację i elektryczne ogrzewanie, a także umieścił na terenie posiadłości rzeźby wybitnych artystów, takich jak Andy Goldsworthy czy Richard Serra. W 2001 roku, po nieudanej próbie sprzedaży domu stanowi Illinois, posiadłość została wystawiona na aukcji w Sotheby’s, a w 2003 roku zakupiona przez National Trust for Historic Preservation za kwotę 7,5 miliona dolarów.
Farnsworth House to prawdziwy manifest idei Miesa van der Rohe. Dom składa się z dwóch poziomych płyt – dachu i podłogi – podtrzymywanych przez osiem stalowych kolumn. Dzięki temu budynek wydaje się unosić nad ziemią, będąc jednocześnie częścią krajobrazu. Czystość formy, otwarte wnętrza i minimalistyczna estetyka są esencją modernistycznych idei, które Mies rozwinął w swojej karierze. Wnętrze domu to jedna, otwarta przestrzeń, z subtelnymi podziałami na strefy funkcjonalne, takie jak kuchnia, sypialnia czy przestrzeń dzienna. Elementy te nie są oddzielone ścianami, co potęguje wrażenie płynności przestrzeni. Wnętrze aranżowane jest głównie przy pomocy mebli – jedynym stałym i dzielącym przestrzeń elementem jest blok kuchenno-sanitarny. W domu zastosowano również rozwiązania takie jak ogrzewanie podłogowe, które było nowatorskim pomysłem w tamtych czasach.
Jednym z głównych założeń projektu było połączenie człowieka z naturą. Przez zastosowanie ścian z przejrzystego szkła, dom stapia się z otaczającym krajobrazem, co daje wrażenie mieszkania pośród przyrody. Nieruchomość wybudowano na podwyższeniu, co chroni ją przed regularnymi powodziami, choć i to rozwiązanie nie zawsze okazuje się wystarczające, czego dowodem były niszczycielskie wezbrania pobliskiej rzeki w latach 1954, 1996 i 2008. Farnsworth House to nie tylko wyjątkowy przykład architektury modernistycznej, ale także fizyczny wyraz filozofii Miesa van der Rohe. Jego twórczość dążyła do pogodzenia jednostki z nowoczesnym, przemysłowym społeczeństwem poprzez stworzenie harmonijnej przestrzeni, w której współistnieją technologia i natura.
Źródło: archdaily.com, edithfarnsworthhouse.org
Czytaj też: Domek letniskowy | Modernizm | Minimalizm | Stany Zjednoczone | whiteMAD na Instagramie
