Dom jednorodzinny Casa na Lameira, położony w niewielkiej odległości od centrum Fátimy, lecz już w krajobrazie o wyraźnie wiejskim charakterze, stanowi przykład świadomej i wrażliwej architektury, która wyrasta z szacunku do naturalnego otoczenia oraz uwarunkowań konkretnego miejsca. Projekt od początku zakładał harmonijne wpisanie budynku w lokalny kontekst, zarówno krajobrazowy, jak i kulturowy, z jednoczesnym wykorzystaniem lokalnych materiałów i rzemieślniczych technik budowlanych.
Inwestorami są młodzi rodzice dwójki dzieci, z których jedno z małżonków, z wykształcenia architekt, aktywnie uczestniczyło w procesie projektowym. Inspiracją dla koncepcji domu był Lemkehaus autorstwa Ludwiga Miesa van der Rohe. Modernistyczna willa stała się punktem odniesienia dla rozwiązań przestrzennych i estetycznych. Projekt pracowni João Pedro Pedrosa – Arquitectos odpowiada na konkretne potrzeby codziennego życia mieszkańców. Kluczowe były: dostęp do naturalnego światła, płynne przejścia między wnętrzem a ogrodem przy zachowaniu prywatności, elastyczność przestrzeni oraz wykorzystanie naturalnych, lokalnych surowców.
W kontekście elastyczności przestrzeni szczególną uwagę zwrócono na pokoje dzieci. Miały one pełnić podwójną funkcję, jako miejsca nauki i odpoczynku, a także jako część wspólnej przestrzeni dziennej. Zrealizowano to dzięki dużym przesuwnym panelom, które pozwalają niemal całkowicie otworzyć jedną ze ścian pokoju i połączyć go z korytarzem prowadzącym do ogrodu, doświetlonym przez szerokie okno. Jednym z najbardziej wyróżniających się elementów domu jest jego materiałowość. W dobie powszechnego stosowania przemysłowych, standaryzowanych rozwiązań, tu postawiono na lokalne rzemiosło i surowce.
Elewacje domu obłożono ręcznie formowaną cegłą, której produkcja zakończyła się wraz z realizacją tego projektu. Pobliski producent kończył właśnie wieloletnią działalność, a do wytworzenia ostatniej partii cegieł włączył się sam właściciel domu z synem. Każda cegła jest unikalna pod względem faktury, koloru i kształtu, co nadaje fasadzie żywy, zróżnicowany charakter. Wschodnia elewacja skrywa także drobny, ale znaczący detal. „Bee Brick” to specjalna cegła przeznaczona jako schronienie dla dzikich pszczół, wykonana z materiałów z recyklingu. Ten element symbolicznie łączy architekturę z troską o lokalną bioróżnorodność.
Nie tylko cegła buduje tożsamość domu. Murki otaczające działkę powstały z kamieni pozyskanych z ruin pobliskich, wielowiekowych murów, które miały zostać rozebrane. Właściciel, wspólnie z rzemieślnikami, samodzielnie wybrał i przetransportował kamień. Stolarka okienna i zewnętrzne sufity z naturalnego drewna również zostały wykonane ręcznie przez lokalnych rzemieślników, a kamień użyty we wnętrzach pochodzi z okolicznych kamieniołomów. Ręczne techniki wykonania i naturalne faktury nadają całości wyraźnie zmysłowy, niemal dotykalny charakter.
Bryła budynku ma prostą formę litery „L”, z której „wydrążono” zadaszone przestrzenie zewnętrzne. Dom został posadowiony na płaskim tarasie, w najwyższym punkcie działki, w pobliżu drogi dojazdowej od wschodu. Takie umiejscowienie zwiększa prywatność przy wejściu, gdzie elewacja jest bardziej zamknięta i perforowana niewielkimi otworami. W kontraście elewacje zachodnie otwierają się dużymi przeszkleniami na ogród, zapewniając poczucie ciągłości między wnętrzem a naturą oraz kontrolowany dostęp światła dziennego. Wnętrze domu podzielono na dwie części, rozdzielone przedsionkiem: skrzydło wspólne, z salonem, kuchnią, jadalnią, biurem i pralnią oraz zadaszonymi tarasami, i skrzydło prywatne z sypialniami i łazienkami. Dodatkowo od zewnątrz dostępna jest kondygnacja podziemna z pomieszczeniami technicznymi i magazynowymi.
Casa na Lameira w Fátimie to projekt, który przywraca znaczenie lokalności w architekturze. Pokazuje, że współczesny dom nie musi być zbudowany z katalogowych rozwiązań, a może być tworzony z czułością, z udziałem rąk mieszkańców i w harmonii z krajobrazem.
Nazwa projektu: Casa na Lameira
Autor: João Pedro Pedrosa – Arquitectos
Lokalizacja: Fátima, Portugalia
Powierzchnia: 345 m kw.
Zdjęcia: Ivo Tavares Studio
Czytaj też: Dom jednorodzinny | Wnętrza | Minimalizm | whiteMAD na Instagramie | Portugalia
