Cerkiew w Puchłach
Fot. Sławomir Milejski, CC BY 3.0, via Wikimedia Commons

Cerkiew w Puchłach – wyjątkowy zabytek prawosławnej architektury sakralnej

Cerkiew Opieki Matki Bożej w Puchłach to wyjątkowy zabytek architektury sakralnej. Dla prawosławnej ludności Podlasia wieś Puchły to ważny ośrodek kultu maryjnego. W świątyni parafialnej znajduje się szczególnie czczona ikona Matki Bożej Opiekuńczej.

Pierwsza wzmianka o cerkwi prawosławnej we wsi Puchły pochodzi z 1578 r. Jej powstanie wiąże się z legendą o objawieniu w XVI w. cudownej ikony Matki Boskiej Opiekuńczej. Pod lipą rosnącą na pagórku, na którym obecnie stoi cerkiew, zamieszkał stary człowiek cierpiący na obrzęk nóg. Modląc się pewnego dnia zauważył na wierzchołku drzewa obraz Matki Bożej i wkrótce jego choroba ustąpiła. Na pamiątkę tego wydarzenia miejsce to nazwano Puchły, od słowa opuchli, które w lokalnej gwarze oznaczało m.in. obrzęknięte kończyny.

Fot. Jarek Bryła, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Cerkiew w Puchłach

Zobacz

Według innego przekazu, ikona objawiała się również innym mieszkańcom miejscowości proszącym o obronę przed dziedzicem, który chciał zmusić swych poddanych do przejścia na grekokatolicyzm. Wkrótce ikona w cudowny sposób pojawiła się na lipie na znak wysłuchanych przez Matkę Bożą modlitw, zaś zły dziedzic zmarł. Rozłożysta lipa zachowała się do dziś i wraz ze swoimi odrostami oraz dębami tworzą grupę 15 pomników przyrody.

Cerkiew parafialna w 1900 r. Fot. ИИМК Слюнькова И. Н. Храмы и монастыри Беларуси XIX века в составе Российской империи: Пересоздание наследия. ― М.: Прогресс-Традиция, 2010. ISBN 978-5-89826-326-8 Invalid ISBN

W 1754 r. huragan naruszył starą cerkiew. Ówczesny właściciel wsi, pułkownik Józef Ludwik Wilczewski, ufundował wówczas nową świątynię. Spłonęła ona w 1771 r., a wraz z nią prawdopodobnie również cudowna ikona. Kolejną świątynię postawiono w 1798 r. – była to niewielka kaplica przeniesiona z nadnarwiańskiego uroczyska Cerkwisko pod Rybołami. Na początku XX w. zdecydowano o budowie nowej świątyni, która pomieściłaby większą liczbę wiernych. W latach 1913–1918 wzniesiono obecną cerkiew o konstrukcji zrębowej. Nadano jej styl tzw. rusko-bizantyjski o wyraźnych wpływach drewnianego budownictwa rosyjskiego. Charakteryzowała się monumentalną, mocno rozczłonkowana bryłą, wyjątkowo bogatą ornamentyką elewacji oraz ciekawym wnętrzem pokrytym polichromiami.

Cerkiew w Puchłach
Fot. AndrzejTru, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Cerkiew w Puchłach została poważnie uszkodzona podczas II wojny światowej. W 1941 r. zniszczeniu uległ dach wraz z kopułami, a także wnętrze. Zrujnowaną świątynię odbudowano a wewnątrz w latach 1961–1962 napisane zostały nowe ikony autorstwa Włodzimierza Wasilewicza. W następnych latach przeprowadzono zewnętrzny remont, na posesji parafialnej wzniesiono budynek gospodarczy oraz odnowiono plebanię i dom psalmisty.

Fot. Yarl, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Najcenniejszym elementem wyposażenia cerkwi jest XVIII-wieczna ikona z Matką Boską. Posiadała ona wota z datami 1646, 1710, 1732, 1812 i 1855, które świadczyły o uzdrowieniach. Wokół cerkwi znajdują się kamienne krzyże z końca XIX w. W murze cerkiewnym z 1873 r. postawiony jest grobowiec proboszcza Grzegorza Sosnowskiego (☦1893) i jego żony Leoniły (☦1895), który w XIX w. zakładał sieć szkółek cerkiewnych dla miejscowej ludności chłopskiej.

Cerkiew w Puchłach została wpisana do rejestru zabytków 27 lutego 2003 r.

Źródło: zabytek.pl

Czytaj też: Architektura w Polsce | Architektura sakralna  | Ciekawostki | Elewacja | whiteMAD na Instagramie

BESTSELLERY W NASZYM SKLEPIE

przesuń i zobacz więcej