Charles Montgomery to kanadyjski pisarz i urbanista, lider transformacyjnych eksperymentów, badań i interwencji na rzecz dobrobytu w miastach. W swojej cenionej na całym świecie książce “Happy City, Transforming Our Lives Through Urban Design” bada zależność pomiędzy projektowaniem urbanistycznym i wyłaniającą się nauką o szczęściu. Montgomery niedawno skorzystał z zaproszenia serwisu Otodom i odwiedził Polskę. Z tej okazji zadaliśmy mu kilka pytań. Mieszkańcy którego miasta na świecie są najszczęśliwsi? Zobaczcie, co odpowiedział.
Kamil Białas: Jest Pan autorem książki „Miasto szczęśliwe. Jak zmienić nasze życie, zmieniając nasze miasta”. Dowiadujemy się z niej, jak urbanistyka i architektura wpływają na szczęście mieszkańców miast. Ale co zrobić ze starymi miastami, w których nie zmienimy ulic?
Charles Montgomery: Stare miasta mają już tak wiele szczęśliwych cech. Mają architekturę przyjazną ludziom. Mają ulice z ograniczonym ruchem. Mają historyczne wspomnienia i magię. Możemy uczynić je jeszcze szczęśliwszymi, wprowadzając taktyczne zmiany na ulicach i w przestrzeniach publicznych. Możemy wprowadzić naturę w całym mieście sadząc drzewa i zakładając ogrody. Możemy odzyskać przestrzeń zajmowaną przez zaparkowane samochody. Wszystko polega na tworzeniu przestrzeni dla ludzi. Największe miasta w Europie, takie jak Kopenhaga czy Paryż, odnoszą sukcesy na tym polu. Polska może to nadrobić.
Czy pandemia COVID-19 wzbudziła nowe potrzeby wśród mieszkańców miast?
Tak. Wiele osób zdało sobie sprawę, że może pracować w domu. Teraz nasze dzielnice muszą zrobić więcej dla nas. Musimy mieć możliwość robienia zakupów, zabawy, nauki i pracy blisko domu. Wszystko to wymaga innowacji architektonicznych oraz nowego podejścia do przestrzeni publicznej. Ważne jest, abyśmy mieli bezpieczne, zielone przestrzenie, w których możemy się gromadzić i odpoczywać w pobliżu domu. Mamy taką przestrzeń. Jest to przestrzeń, którą obecnie wykorzystuje się do parkowania samochodów. Najlepsze miasta odzyskują tę przestrzeń na ogródki restauracyjne, targowiska, ścieżki rowerowe i place zabaw dla dzieci.
Czy poprawa jakości życia w miastach jest trendem globalnym, czy dotyczy tylko świata zachodniego?
Miasta na całym świecie koncentrują się na dobrym samopoczuciu. Liderem jest rozwijające się miasto Bogota w Kolumbii. Tam liderzy zdali sobie sprawę, że mogą nigdy nie pokonać USA pod względem wzrostu gospodarczego. Ale mogą pokonać cały świat w kwestii szczęścia obywateli. Szczęśliwsze projekty sprawiły, że Bogota stała się bardziej wydajna, zdrowsza i atrakcyjniejsza dla inwestorów.
Niedawno odwiedził Pan Wrocław i Warszawę. Co najbardziej podobało się Panu w tych miastach?
Uwielbiam zabytkowe przestrzenie publiczne we Wrocławiu. To skarby, o które mądrze zadbaliście. Doceniam również sposób, w jaki odzyskujecie przestrzeń wzdłuż miejskich rzek. Aby być szczęśliwym, musimy mieć możliwość spacerowania, tak jak ptaki potrzebują przestrzeni do latania. Potrzebujemy kontaktu z naturą. Ułatwiają to dzielnice waszych miast położone nad rzekami.
Jak Pan ocenia urbanistykę Wrocławia i Warszawy?
W obu miastach są zarówno udane, jak i nieudane dzielnice. We Wrocławiu byłem pod wielkim wrażeniem Olimpii, osiedla mieszkaniowego położonego wzdłuż rzeki. Jednak głównym problemem polskich miast jest to, że nadal dotujecie uzależnione od samochodów społeczności na obrzeżach dużych miast, podczas gdy powinniście inwestować w niezawodny i szybki transport publiczny. Oznacza to, że pogłębiacie swoje problemy komunikacyjne na całe pokolenia.
W ostatnich latach w polskich miastach wyremontowano wiele centralnych rynków i skwerów. Duże powierzchnie pokryto betonową lub granitową kostką, a nowa zieleń została niemal pominięta. W efekcie w upalne dni jest tam zbyt gorąco. Jak powinny wyglądać centralne punkty miast?
Wkroczyliśmy w erę klimatycznego czerwonego kodu. Polskie miasta przyczyniają się do niszczycielskich zmian klimatycznych. I one też odczują skutki zmian klimatu. Spodziewajcie się gorętszych lat. Kluczowe jest zmniejszenie zależności od prywatnych samochodów. Należy również zapewnić przestrzenie publiczne, które oferują ochronę przed najgorętszą pogodą, wykorzystując obfite zadrzewienie i elementy wodne. To jest ogromna szansa: możesz wziąć te bezmyślnie stworzone miejsca parkingowe i przekształcić je w miejskie parki, place, na których będą rosły miejskie lasy. Warto podążać za przykładem Paryża i Amsterdamu, które przekształcają parkingi w centrach miast w zachwycające przestrzenie dla ludzi. Kiedy zbudujecie doskonały transport publiczny, ścieżki rowerowe i przestrzeń dla pieszych, przekonacie się, że zapotrzebowanie na miejsca parkingowe będzie mniejsze.
[ZOBACZ: Wycięli drzewa i zieleń. Rynek w Bartoszycach zmienił się w zabrukowany plac]
Czy potrafi Pan wskazać modelowe miasto na świecie, przestrzeń, która jest najlepiej zaprojektowana i w której najlepiej się żyje?
Każdy chce wiedzieć, gdzie jest najszczęśliwsze miasto! W rzeczywistości każde miejsce ma w sobie odrobinę szczęśliwego miasta. Kopenhaga wygrywa za sposób, w jaki zapewnia ludziom swobodę poruszania się na rowerze, pieszo i tranzytem. Vancouver wygrywa za sposób, w jaki wplata zielone przestrzenie w swoje dzielnice. Wiedeń wygrywa za sposób, w jaki zapewnia państwowe, przystępne cenowo mieszkania w całym mieście. Wrocław wygrywa za swój wspaniały rynek centralny. Bogota wygrywa za sposób, w jaki dba zarówno o biednych, jak i bogatych mieszkańców.
Serwis Otodom wraz z SWPS Innowacje przygotował raport “Szczęśliwy dom. Badanie dobrostanu Polaków”. Wynika z niego, że szukając nowego mieszkania, największą uwagę zwracamy na bliskość terenów zielonych, bezpieczeństwo okolicy, posiadanie ogródka lub balkonu, jakość powietrza i bliskość miejsca pracy. Skąd biorą się takie potrzeby i czy będą one aktualne nawet za kilkadziesiąt lat?
Badania Otodom są fascynujące i odzwierciedlają wiele elementów naszego opartego na dowodach naukowych modelu dobrostanu. Pragnienie poczucia bezpieczeństwa, kontaktu z naturą, oddychania czystym powietrzem, spacerów i spędzania czasu z rodziną – to odzwierciedlenie podstawowych potrzeb człowieka. One nigdy się nie zmienią.
Gdzie Pan obecnie mieszka? Czy jest to szczęśliwe miasto?
Mieszkam w Vancouver. Jeśli chodzi o sposób zaprojektowania, jest to miasto bardzo szczęśliwe. Ale w ostatnich latach stało się znacznie mniej szczęśliwe, ponieważ większość ludzi nie może sobie pozwolić na mieszkania. Nie zauważyliśmy, że globalny kapitał napływa i inwestuje w nasze zasoby mieszkaniowe. Teraz miasto jest postrzegane jako bank ziemi dla światowych bogaczy. Rozwiązaniem, do którego dążymy, jest budowa większej liczby mieszkań socjalnych i ograniczenie własności firm zagranicznych.
Co w najbliższym otoczeniu Pana domu ma pozytywny wpływ na jakość życia i poczucie szczęścia?
Mieszkam w szczęśliwej dzielnicy. Oznacza to, że ulice są bezpieczne, a ruch na nich jest ograniczony. Mój dom jest zlokalizowany pięć minut pieszo od sklepów, punktów usługowych, parków, często kursującej linii autobusowej i bezpiecznej trasy rowerowej. Każdy zasługuje na taką okolicę.
Jaka jest rola architektów, deweloperów i władz? W jaki sposób kształtują oni miasto?
Zadaniem każdego z nas jest stworzenie szczęśliwego miasta. Musimy zwracać uwagę na przykłady łączące design z ludzkim szczęściem. I musimy zmienić zasady budowania miast tak, aby łatwiej było kreować szczęśliwsze miejsca.
A co mogą zrobić zwykli mieszkańcy, aby wpłynąć na kształt przestrzeni, która ich otacza?
Mieszkańcy miast mogą uczynić swoje dzielnice szczęśliwszymi poprzez wspólną pracę nad projektami, które nazywamy “taktycznym urbanizmem”. Wyjdź z puszką farby. Namaluj swoje własne ścieżki rowerowe. Zasadź ogród na chodniku. Zorganizuj imprezę na środku swojej ulicy. Przede wszystkim domagaj się, by władze miasta wzięły odpowiedzialność za tworzenie szczęśliwszych miejsc.
Dziękuję za rozmowę!
Otodom to internetowy serwis ogłoszeń sprzedaży i wynajmu nieruchomości, który stara się pozytywnie wpływać na jakość przestrzeni i powstającej architektury. Serwis przygotował raport “Szczęśliwy Dom. Badanie dobrostanu Polaków” we współpracy z naukowcami SWPS. Raport można pobrać klikając TUTAJ.
Czytaj też: Miasto | Urbanistyka | Architekt | whiteMAD na Instagramie
źródło zdjęć: Charles Montgomery
