Budynek pod adresem Chmielna 9 w Warszawie, pełniący niegdyś funkcję siedziby Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, stanowi istotny element architektoniczny oraz historyczny stolicy. Powstały w latach 1953-1957, obiekt ten został właśnie wpisany do rejestru zabytków województwa mazowieckiego, by chronić jego wartość kulturową i historyczną.
Chmielna 9 – powstanie budynku
Gmach przy Chmielnej 9 wzniesiono na miejscu kamienicy, która uległa zniszczeniu w trakcie II wojny światowej. Wcześniej mieścił się tam kinoteatr Palace, popularne miejsce kulturalne przedwojennej Warszawy. Nowy projekt urbanistyczny ulicy opracował Zygmunt Stępiński, który od 1945 roku kierował pracownią rekonstrukcji założeń historycznych w Dyrekcji Planowania Przestrzennego Biura Odbudowy Stolicy. Autorami architektonicznej koncepcji gmachu byli Mieczysław Zawadzki i Barbara Popławska, a częściowo także Janina Zawadzka-Stańkowska. Są to osoby związane z pracownią „Miastoprojekt – Specjalistyczne” Centralnego Zarządu Biur Projektowych Budownictwa Miejskiego. Budynek został zaprojektowany jako trzypiętrowa konstrukcja o 13 osiach, z użytkowym przyziemiem oraz przejściem w środkowej części fasady. Elewację wzbogacono o detale architektoniczne, a wielopołaciowy dach pokryto blachą i ozdobiono lukarnami. Wewnątrz znajdowały się przestrzenie reprezentacyjne, w tym hol z elegancką klatką schodową, sala zebrań, pokoje konferencyjne, biura oraz stołówka z bufetem i palarnią. Pomieszczenia zaprojektowano zgodnie z ówczesnym stylem budownictwa użyteczności publicznej – posadzki wykonano z lastriko, a detale architektoniczne uproszczono. Realizacja budynku napotykała na trudności, w tym zmiany w projekcie, przestoje oraz konieczność poprawy wadliwie wykonanych elementów. Ostatecznie gmach ukończono w pierwszej połowie 1957 roku, a już w maju odbyły się w nim uroczystości związane z 20-leciem istnienia Stronnictwa Demokratycznego.
Zmiany i modernizacje
Już w latach 60. XX wieku rozpoczęto pierwsze modyfikacje budynku. W 1962 roku zamontowano kraty w przejściu na parterze, a w kolejnych latach przekształcano pomieszczenia użytkowe na potrzeby administracyjne. W 1966 roku podjęto decyzję o nadbudowie dodatkowej kondygnacji. Prace związane z jej realizacją oraz przebudową wnętrz przeprowadzono w latach 1969-1970, według projektu Stefana Deubela. Modernizację wnętrz oraz elementów wystroju opracował Albert Rozner, a w pracach uczestniczyła także Halina Ernst-Zieleniewska. W 1979 roku wprowadzono kolejne zmiany, obejmujące przebudowę holu, elewacji oraz pomieszczeń znajdujących się na parterze. Transformacje te dostosowywały budynek do bieżących potrzeb użytkowników, jednak stopniowo zmieniały jego pierwotny charakter.
Chmielna 9 i jej przekształcenia po 1990 roku
Po przemianach ustrojowych w Polsce w latach 90. XX wieku część przestrzeni biurowej oraz lokale użytkowe od frontu budynku przeznaczono na wynajem. Piwnice zaadaptowano początkowo na magazyny, a później na lokal gastronomiczno-rozrywkowy, co wiązało się z koniecznością modernizacji wnętrz i dodania nowych wejść. W 1991 roku pojawiły się jednak głosy podkreślające konieczność zachowania historycznego wystroju budynku i jego pierwotnej kompozycji. W kolejnych latach pomieszczenia były stopniowo dostosowywane do nowych najemców. Mimo zmian budynek pełnił funkcję siedziby Stronnictwa Demokratycznego, aż do 2016 roku, kiedy to przeszedł w ręce prywatnego właściciela.
Architektura i znaczenie dawnej siedziby Stronnictwa Demokratycznego
Gmach przy ulicy Chmielnej 9 to przykład reprezentacyjnej siedziby powojennej partii politycznej, której architektura odzwierciedla zarówno klasyczne wpływy, jak i uproszczenia charakterystyczne dla modernizmu. Powstał on w ramach odbudowy pierzei ulicy Chmielnej, harmonijnie wpisując się w nową zabudowę, a jednocześnie zachowując nawiązania do wcześniejszej stylistyki. Jego zmienne losy są świadectwem przekształceń politycznych, społecznych i urbanistycznych zachodzących w Polsce na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat.
Źródło: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków
Fot. K. Pająk, K. Czuczman, U. Dudek, WUOZ w Warszawie
Czytaj też: Kamienica | Warszawa | Architektura w Polsce | Ciekawostki | whiteMAD na Instagramie
