Panorama sandomierskiej starówki zachwyciła chyba każdego, kto choć raz mógł ją podziwiać. Znajdujący się na urokliwej skarpie budynek Collegium Gostomianum to miejsce, gdzie od ponad 400 lat działa szkoła. Zachwyca nie tylko jej wieloletnia historia, ale też wyjątkowa architektura.
Collegium Gostomianum zostało wzniesione już na początku XVII wieku (wcześniej, we wczesnym średniowieczu, miała tu istnieć osada, a później cmentarzysko). Budynek jezuickiej szkoły został zaprojektowany przez rzymskich architektów. Późnorenesansowy obiekt do dziś zachował swój pierwotny kształt architektoniczny i funkcję. Do naszych czasów zachowało się skrzydło dawnego kolegium jezuitów, ufundowane w 1602 roku przez Hieronima Gostomskiego – wojewodę poznańskiego i kasztelana sandomierskiego. Zespół wznoszony był w latach 1604-1615 przez budowniczego jezuickiego Michała Hitza. W jego historii były jednak także trudne chwile. Niszczony byl pożarami w 1656 i 1813 roku, a w II połowie XIX wieku rozebrano jego południowe skrzydło i kościół św. Piotra stojący na środku dziedzińca od XII wieku.
Sześciokondygnacyjny obiekt zachował jednak do dziś oryginalny układ przestrzenny, dekorację sklepień, pierwotny system ogrzewania budynku oraz w dwóch kondygnacjach oryginalną, eliptyczną klatkę schodową. Jest ona zresztą odosobnioną konstrukcją tego rodzaju w Polsce. Pod budowlą znajdują się obszerne dwupiętrowe piwnice, w tym oryginalne katakumby z czasów jezuickich. Część piwnic mieści dziś szatnie dla uczniów, część jest wyłączona z użytkowania.
Tuż obok budynku znajdują się schodki, którymi można zejść na bulwary nad Wisłą, aby podziwiać piękno starówki. Niemal pięć lat temu sandomierski historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy został wpisany na listę pomników historii. Obejmuje on zabytki sandomierskiej starówki, w tym między innymi bazylikę katedralną, kościoły (pw. Nawrócenia świętego Pawła, pw. św. Jakuba, pw. św. Michała, pw. św. Józefa, pw. Ducha Świętego) średniowieczny układ urbanistyczny miasta, Brama Opatowska, ratusz, a także Collegium Gostomianum i sąsiadujący z nim Dom Długosza. Ochrona są objęte także wyjątkowe wąwozy Królowej Jadwigi i Piszczele.
Tekst: Tomasz Kobylański / sandomierz.eu
zdjęcia: archiwum UM w Sandomierzu oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego
