Robotnicze osiedla stanowią istotny element historii Porto, będąc niegdyś powszechnym typem zabudowy mieszkaniowej. Od XIX wieku pełniły funkcję tanich mieszkań dla robotników napływających do miasta w poszukiwaniu pracy. Z biegiem lat stały się jednak symbolem przeludnienia i złych warunków bytowych, co skłoniło władze do realizacji programów przesiedleńczych. Mimo tego wiele z tych historycznych enklaw przetrwało i stanowi ważną część miejskiego krajobrazu, przyciągając uwagę współczesnych architektów, którzy starają się nadać im nowe życie. Przykładem takiego podejścia jest projekt Covelo House, skupiający się na renowacji jednego z typowych zabudowań robotniczego osiedla, opracowany przez studio Spaceworkers.
Historia robotniczych osiedli w Porto
Robotnicze osiedla w Porto powstały jako ciągi małych, bliźniaczych domków, zlokalizowanych często w długich podwórzach burżuazyjnych kamienic. Każdy z nich posiadał zazwyczaj drzwi i okno wychodzące na wspólny chodnik, prowadzący do pozostałych mieszkań. Te zwarte i ekonomiczne struktury służyły jako schronienie dla robotniczej klasy społecznej, która licznie przybywała do Porto w poszukiwaniu pracy. Wraz z upływem czasu dzielnice stawały się coraz bardziej przeludnione, co prowadziło do znacznego pogorszenia warunków sanitarnych i mieszkaniowych. W latach 70. XX wieku portugalski rząd rozpoczął program przesiedleń, mający na celu poprawę warunków bytowych mieszkańców i przeniesienie ich do nowo powstałych osiedli socjalnych na obrzeżach miasta. Choć wiele z tych historycznych enklaw zniknęło z krajobrazu Porto, część z nich przetrwała, stanowiąc dzisiaj ważny element tożsamości miasta i obiekt zainteresowania urbanistów i architektów.
Projekt renowacji Covelo House
W obliczu wyzwań związanych z rewitalizacją osiedli, studio architektoniczne Spaceworkers postanowiło podjąć się zadania renowacji jednego z domów tego typu. Projekt obejmował odnowienie zrujnowanego, dwukondygnacyjnego budynku o wymiarach 4 na 4 metry, który pierwotnie posiadał trzy okna i drzwi wejściowe.
Renowacja budynku zakładała podział przestrzeni na dwie funkcjonalne strefy: część publiczną na parterze, obejmującą salon i kuchnię, oraz część prywatną na piętrze, gdzie znajduje się sypialnia i łazienka. Elementem spajającym oba poziomy jest nowoczesna klatka schodowa, która zaczyna się przy kuchennym blacie, a kończy w czarnym module na piętrze. Wnętrze zyskuje na przestronności dzięki zastosowaniu lustrzanej zabudowy łazienkowej, która odbija światło wpadające przez dwa okna. Ściany budynku, wykonane z kamienia, zostały pomalowane na biało, co pozwala na maksymalne doświetlenie wnętrza. W środku zamontowano także nowe okiennice w wyrazistych kolorach. Kontrastowe, nowoczesne elementy architektoniczne wprowadzone do projektu nadały obiektowi współczesnego wyrazu. Z zewnątrz interwencja architektoniczna objawia się poprzez czarną bryłę zaakcentowaną przy wejściu i pastelowy kolor elewacji.
O autorach
Studio Spaceworkers to portugalska pracownia architektoniczna znana z innowacyjnego podejścia do projektowania oraz wrażliwości na kontekst historyczny i społeczny. Ich projekty łączą pamięć o przeszłości z nowoczesnymi rozwiązaniami przestrzennymi, co pozwala na reinterpretację architektonicznego dziedzictwa w duchu współczesności. W przypadku rewitalizacji robotniczych osiedli w Porto, celem było nie tylko odnowienie istniejących struktur, ale również przywrócenie im funkcjonalności i nadanie nowej tożsamości.
Powierzchnia: 32 m kw.
Lokalizacja: Porto, Portugalia
Projekt: Spaceworkers
Główni architekci: Henrique Marques i Rui Dinis
Pozostali architekci: João Ortigão, Marco Santos, Tiago Maciel
Meble: Bairro Design
Zdjęcia: Ivo Tavares
Czytaj też: Architektura | Kamienica | Metamorfoza | Renowacja | Wnętrza | Portugalia
