Dawna mleczarnia zmieniła się w centrum sztuki. Oto projekt L’ARTerie!

Projekt L’ARTerie – Fabryka Sztuki. Modernizacja i adaptacja na warsztaty artystyczne dawnych budynków mleczarni w Le Mazeau przygotowała Wiktoria Mokrzycka, absolwentka Politechniki Krakowskiej imienia Tadeusza Kościuszki. Publikowany projekt jest jej pracą dyplomową, którą przygotowała pod okiem promotor dr inż. arch Barbary Zin.

Tematem pracy jest modernizacja i adaptacja dawnych budynków mleczarni we francuskiej miejscowości Le Mazeau. Głównym celem projektu było przede wszystkim uratowanie budynku przed dalszą degradacją. Istotą projektu jest próba jak najlepszej ekspozycji tego przemysłowego dziedzictwa wraz z jego najważniejszymi elementami, zarówno materialnymi, jak i niematerialnymi oraz kontynuacja częściowo już wprowadzonej funkcji. Praca jest przykładem projektowania zrównoważonego w kwestii transformacji zastanej architektury.

Budynek jest przemysłowym dziedzictwem Francji, a jego właścicielami są osoby prywatne. Od 1976 roku stoi opustoszały i ulega degradacji. Obecnie część obiektu jest wykorzystywana przez lokalnych rzemieślników artystycznych, a także jako przestrzeń do sprzedaży antyków, co powinno stanowić impuls do jego natychmiastowego ratunku.

Wszelkie ingerencje projektowe były poparte wnikliwą analizą wielu aspektów dotyczących zarówno historii obiektu i okolicy, jak i stanu istniejącego w jakim się on znajduje.

Budynek w kwestii formy jest w dużej mierze zachowany. Analiza morfologiczna elewacji oraz rzutów obiektu doprowadziły do podjęcia głównych decyzji. Rysunek elewacji zaburzały dwa zadaszenia – jedno stanowiące niewysokie poddasze oraz drugie, nieco niższe zadaszające dwukondygnacyjną przestrzeń.

Zdecydowałam więc, iż likwidacja tych dachów nie tylko korzystnie wpłynie na czytelność elewacji, ale również nada możliwość powiększenia piątej elewacji o przestrzeń użytkową w postaci tarasu na dachu. Decyzja ta również była poparta faktem, iż więźba dachowa była w złym stanie technicznym – tłumaczy Wiktoria Mokrzycka.

Analizując elewację, zauważyła powtarzalność dwóch segmentów głównej fasady budynku, jednakże w stanie istniejącym jeden z nich ma nad sobą widoczny dach czterospadowy, natomiast drugi posiada dach płaski. Z uwagi na to postanowiła wyeksponować tam jednakowe elementy budynku i podkreślić symetrię elewacji w tej kwestii, dodając fantom formy istniejącej w ażurowej odsłonie. Jest to zatem odsłonięta kopia konstrukcji stalowej dachu, umieszczona na dachu płaskim, dopełniona zielenią. Jednocześnie, konstrukcja ta, stanowi zadaszenie do dodanej szklanej kostki.

Oprócz tego, po likwidacji, szpecących obiektów garażowych przy budynku, w ich miejsce postanowiła wprowadzić nowoczesny pawilon, o prostej formie i konstrukcji, który, podobnie jak główny budynek istniejący, wykorzystuje różnice terenu i wpisuje się w zbocze. Powierzchnię stropodachu pawilonu pokrywa zieleń, co sprawia, że od północnej strony, jest on praktycznie niezauważalny. Dodatkowo wycięty w stropodachu otwór doświetla wnętrze i wprowadza do niego drzewo jeszcze bardziej podkreślając istotę ekologicznego podejścia w projekcie.

Funkcja obiektu wyniknęła naturalnie po przeanalizowaniu jego historii oraz tego, co się teraz z budynkiem dzieje. Otóż w jednym z pomieszczeń swoją działalność prowadzą rzemieślnicy artystyczni i chętnie powitaliby kolejne osoby zajmujące się rzemiosłem artystycznym, czy sztuką. Wobec tego, główną funkcją obiektu są warsztaty artystyczne, powiększone o kolejne, przestronne wnętrze i dodany ogród zimowy. Nie można było jednak na tym poprzestać, ponieważ aby w pełni wykorzystać potencjał tego budynku, należy go udostępnić dla turystów. Jest on zatem również budynkiem użyteczności publicznej ze strefą ekspozycyjną, gdzie lokali artyści mogą wystawiać swoje prace, ale także obiektem turystycznym, przekazującym historię tego typu fabryk na zachodzie Francji.

Ideą dla funkcjonowania obiektu L’ARTerie jest złamanie typowych, utartych schematów w obiektach użyteczności publicznej posiadających strefę ekspozycyjną i muzealną. Wszystko po to, aby ułatwić każdemu użytkownikowi obcowanie ze sztuką, z artystą, który w tym budynku nie tylko wystawia swoje dzieła, ale też je tworzy. Otóż część ekspozycyjna i edukacyjna budynku nie ma działać jak typowe muzeum sztuki, czy historii obiektu, budynek ma być elastyczny dla użytkowników, bez wyznaczonej ścieżki zwiedzania, bez ograniczeń wejścia, bez biletu na najwyższe piętro, będące nie tylko przestrzenią edukacyjną, ale też punktem widokowym. To użytkownik wybiera swoją ścieżkę.

Projektowanie bez barier w dzisiejszych czasach nie powinno się odnosić jedynie do barier fizycznych, czyli udostępnienia budynku osobom niepełnosprawnym, ale także do barier psychicznych jakie mogą towarzyszyć użytkownikom projektowanej przez nas przestrzeni. Należy zatem niwelować niechciany dystans publiczności, ale także pozwolić na całkowitą elastyczność na ewolucję budynku w czasie, czego uczą nas laureaci nagrody Pritzkera w projekcie FRAC w Dunkierce. Projekty oraz filozofia biura Lacoton&Vassal, o których mowa, stanowiły dla autorki projektu ogromną inspirację.

Praca z budynkiem historycznym wymaga szacunku do jego pierwotnej funkcji. W moim projekcie odnoszę się do kilku jej aspektów. Pierwszym z nich jest utworzenie przystani dla łódek przy budynku. Jest to ukłon w kierunku historii, ponieważ wcześniej, rzeka była wykorzystywana do transportu mleka na barkach drogą wodną. Dziś zatem, gdy funkcja budynku się zmienia, obecność rzeki nie zostaje zbagatelizowana. Koncepcja otwiera się jeszcze bardziej w kierunku wody, regulując jej odnogę i umożliwiając odpoczynek tuż przy jej tafli dzięki prowadzonym z poziomu parteru schodom terenowym. Dawny transport mleka drogą wodną, zmienia się w symboliczną, turystyczną drogę mleczną – dodaje młoda architektka.

Kolejnym aspektem projektu L’ARTerie jest wykorzystanie platformy towarowej, z której było transportowane mleko drogą lądową. Platforma ta bowiem zostaje przeobrażona w magazyn materiałów pochodzących z recyklingu, które mogą być później wykorzystywane przez artystów. Stanowi to jednocześnie kolejny aspekt ekologiczny projektu.

Dodatkowo postanowiła przywrócić w rzucie parteru w jednym z pomieszczeń okręgi, które kiedyś były cysternami w tym miejscu. W projekcie są to walce platform, na których mogą być prezentowane wyroby pracujących w budynku rzemieślników artystycznych.

Czytaj też: Ciekawostki | Metamorfoza | Renowacja | Cegła | whiteMAD na Instagramie

źródło: Wiktoria Mokrzycka