Autorką projektu jest Julia Margas, absolwentka kierunku Projektowanie Przestrzeni na holenderskiej akademii sztuk pięknych Willem de Kooning Academy w Rotterdamie. Jej projekt licencjacki zatytułowany „Stacja Kokoszki” jest głosem w sprawie dawnego dworca kolejowego, który mógłby odżyć, by przypominać historię dzielnicy Kokoszki w Gdańsku.
Projekt licencjacki Julii Margas to próba przywrócenia świetności opuszczonej stacji kolejowej w dzielnicy Kokoszki w Gdańsku. Autorka postawiła sobie za cel odtworzenie historycznego ducha miejsca, przekształcając niemal zapomniany dworzec w żywe centrum kulturalne i społeczne. Zlokalizowany przy ulicy Maszynowej 15, na działce o powierzchni około pięciuset metrów kwadratowych, budynek miałby zyskać nowe życie dzięki zasadom adaptacyjnego ponownego wykorzystania. W świadomości mieszkańców Gdańska jego mury mają stać się nie tylko pamiątką przeszłości, ale i impulsem do twórczych działań w przyszłości.
Historia dworca i dzielnicy
Początki Kokoszek sięgają czasów przed wojnami napoleońskimi, kiedy to obszar na mapach występował pod nazwami Kokoschken czy Burggraben. Pierwsze tory w tej okolicy położono w 1914 roku, a siedem lat później otwarto linię do Gdyni, na której inaugurację przybył ówczesny premier i minister kolei. Ten fragment polskiej historii kolejnictwa symbolizuje okres intensywnej modernizacji po I wojnie światowej. Sama stacja była świadkiem krótkiego, lecz tragicznego epizodu podczas II wojny światowej, gdy obok niej funkcjonowało jedno z ponad pięćdziesięciu podobozów Stutthofu. Więźniowie, zmuszeni do ciężkiej pracy w gdańskich stoczniach, codziennie otrzymywali jedynie 350 gramów chleba, 20 gramów margaryny i pół litra zupy.
Dziedzictwo cegły kokoszkowskiej
Nieodłącznym elementem krajobrazu okolicy jest tzw. cegła kokoszkowska, wypalana kiedyś w lokalnej cegielni. Dzięki niej wzniesiono wiele budynków, które do dziś zdobią fasady, między innymi Szkołę Podstawową nr 83 i willę dawnych właścicieli fabryki. Te architektoniczne świadectwa przypominają o przemysłowej przeszłości Kokoszek i stanowią cenne odniesienie dla nowych użytkowników przestrzeni. Julia Margas pragnie, by warsztaty ceramiczne, mające odbywać się w odnowionym dworcu, stały się naturalnym przedłużeniem tej tradycji, łącząc dziedzictwo z nowoczesną edukacją artystyczną.
Kluczowym elementem badawczym było zorganizowanie ankiet wśród lokalnej społeczności. Autorka dowiedziała się, że brakuje miejsc spotkań i poczucia przynależności, a także że transport kolejowy nie spełnia oczekiwań użytkowników. Opinie te stały się fundamentem programu funkcjonalnego, który zakłada stworzenie przestrzeni do kawiarni, warsztatów i strefy wystawienniczej, ale też poprawę dostępności kolei poprzez atrakcyjniejsze połączenia i lepszy rozkład jazdy.
Ponowne wykorzystanie i nowe wnętrza
Zastosowana w projekcie metoda Adaptive Reuse umożliwia zachowanie historycznej struktury dworca przy jednoczesnym wprowadzeniu nowoczesnych rozwiązań. Główny budynek stacji odzyska drewniane belki i boazerię w stylu muru pruskiego, zaś obok niego powstanie nowoczesna dobudówka pełniąca rolę głównej sali muzealnej. Projekt przewiduje przywrócenie dawnego budynku z toaletami jako miejsce handlowo-barowe, które w ciągu dnia funkcjonuje jako sklep z pamiątkami, a wieczorem zmienia się w nastrojowy bar.
Zwiedzanie rozpocznie się w kawiarni, gdzie historyczne elementy wnętrza zestawione zostaną z wygodnymi miejscami do pracy i rozmów. Dalej, w recepcji, goście zakupić będą mogli bilety na wystawy i warsztaty ceramiczne. Sama przestrzeń muzealna to wielofunkcyjna hala ze zwieszanymi instalacjami, które w ciągu dnia opowiadają o dziedzictwie Kokoszek, a po zmroku ustępują miejsca sali kinowej. Dzięki temu dworzec staje się miejscem edukacji historycznej, artystycznych eksperymentów i integracji społecznej.
Partnerstwo z regionalną siecią muzeów
Projekt Julii Margas przewiduje także stworzenie szlaku turystycznego łączącego nowe muzeum w Kokoszkach z instytucjami poświęconymi II wojnie światowej i Stutthofowi, a także z nowym Centrum Obsługi Zwiedzających na Westerplatte. Umożliwi to wymianę eksponatów i ruch zwiedzających, wspierając rozwój lokalnego transportu kolejowego. Alternatywnie, spacer śladem cegły kokoszkowskiej połączony z warsztatami glinianymi poszerzy ofertę kulturalną Gdańska i wzmocni tożsamość dzielnicy.
projekt: Julia Margas
Czytaj też: Dworzec kolejowy | Muzeum | Historia | Polecane | whiteMAD na Instagramie
