Przy ulicy 3 Maja w centrum Katowic wznosi się kamienica Pod Butem – budynek z niezwykłą, wręcz bajkową fasadą. Obiekt został wybudowany w 1903 roku, a cztery lata później powiększono go o zachodnią część. Projekt oryginalnej nieruchomości wyszedł spod ołówka Hugona Grünfelda, cenionego architekta i współwłaściciela firmy budowlanej Ignatz Grünfeld Baugeschäft. Dzisiaj jest to doskonały przykład secesji z elementami neogotyku i wczesnego modernizmu, typowej dla przełomu XIX i XX wieku. Kamienica wyróżnia się bogatym detalem rzeźbiarskim, który plasuje ją wśród najbardziej niezwykłych zabytków Katowic.
Kamienica Pod Butem – historia i geneza nazwy
Zanim wzniesiono obecną kamienicę, na jej miejscu znajdował się Dom Obuwia należący do Fritza Kochmanna, żydowskiego kupca z Katowic. To właśnie on był inicjatorem budowy nowoczesnego domu mieszkalno-handlowego, który miał podkreślać prestiż jego działalności. Kochmann pozostawił trwały ślad swojej profesji, umieszczając nad wejściem płaskorzeźbę przedstawiającą but. Właśnie ten niepozorny detal stał się symbolem budynku i dał mu obecną nazwę. W kolejnych latach na parterze kamienicy mieściły się znane sklepy i punkty usługowe, w tym salon obuwniczy, sklep tekstylny braci Wasserthell, Centrala Światła oraz cukiernia Wedla. Ulica 3 Maja była wówczas jedną z najbardziej reprezentacyjnych arterii Katowic, pełną eleganckich witryn i tętniących życiem lokali.
Styl i układ architektoniczny kamienicy z dębową elewacją
Kamienica powstała na planie zbliżonym do litery L, z oficyną w południowej części działki. Starsza część z numerem 6 reprezentuje secesję z domieszką neogotyku, natomiast młodsza, oznaczona numerem 8, ma cechy bardziej modernistyczne. Sześciokondygnacyjny budynek został wybudowany z czerwonej klinkierowej cegły, a jego bryłę urozmaicają wykusze, loggie i ozdobne gzymsy. Najbardziej efektowna jest elewacja frontowa, której asymetryczny układ ożywiają rzeźbione motywy drzew, gałęzi i liści dębu. Centralnie umieszczony wykusz zdobi loggia balkonowa, a nad nią wznosi się ozdobny szczyt o falistej linii. Roślinna dekoracja pojawia się również wokół portalu wejściowego i w obrębie fryzu, przez co całość fasady utrzymuje kompozycyjną spójność.
Kamienica Pod Butem – detale i wnętrze
Wnętrza kamienicy zachowały część oryginalnego wystroju z początku XX wieku. W sieni można zobaczyć posadzkę i ściany wyłożone ceramicznymi płytkami z motywami stylizowanych liści, a na klatce schodowej – balustradę o tralkowej formie. W niektórych mieszkaniach przetrwały też zabytkowe piece kaflowe i drewniana stolarka drzwiowa. W okresie międzywojennym budynek cieszył się dużym prestiżem i uchodził za jedną z bardziej eleganckich kamienic w Śródmieściu. Po II wojnie światowej część lokali przekształcono w mieszkania komunalne, jednak obiekt nie utracił zasadniczo swojego splendoru.
Ochrona i renowacje zabytku przy ul. 3 Maja 6–8 w Katowicach
W 1989 roku kamienica Pod Butem została wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego. W 2004 roku przeprowadzono jej kompleksowy remont, obejmujący naprawę elewacji i modernizację wnętrz. Kolejne prace odbyły się w latach 2013–2014 i dotyczyły wewnętrznego dziedzińca, który podniesiono o jeden poziom. Dzięki tym działaniom obiekt odzyskał dawny blask i stał się jednym z lepiej zachowanych przykładów secesyjnej architektury Katowic. Dzisiaj kamienica przy ulicy 3 Maja 6–8 jest bezcenną pamiątką z czasów dynamicznego rozwoju miasta na początku XX wieku oraz świadectwem kunsztu śląskich architektów i rzemieślników.
Źródło: zabytek.pl
Zdjęcia: Kadr na historię
Czytaj też: Katowice | Kamienica | Elewacja | Zabytek | whiteMAD na Instagramie
