Grochów, jedna z najstarszych dzielnic warszawskiej Pragi-Południe, kryje w sobie liczne skarby architektury, a jednym z nich jest dom przy ulicy Kaleńskiej 12. Obiekt ten, nazywany najstarszym domem na Grochowie, w końcu doczekał się uwagi miejskich władz, które planują jego renowację w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji do 2030 roku. Pojawił się również pomysł, aby budynek nie tylko wyremontować, ale także przenieść w inne miejsce.
Nieruchomość powstała w 1919 roku z inicjatywy Zofii i Kazimierza Burczyńskich, jeszcze przed włączeniem tej części miasta w granice Warszawy. Niewielki, parterowy, murowany budynek z mansardowym dachem krytym papą otaczał dawniej ogródek. Budowa została zrealizowana przy użyciu materiałów pozyskanych z rosyjskiej wojskowej twierdzy Grochów. Po zakończeniu II wojny światowej, na mocy tzw. dekretu Bieruta, obiekt przeszedł na własność miasta, a w jego wnętrzach urządzono mieszkania komunalne. Mimo że na przestrzeni lat budynek przechodził różne prace remontowe, jego stan z czasem ulegał stopniowej degradacji.
Dom przy Kaleńskiej 12 w 2020 roku. Fot. Adrian Grycuk, CC BY-SA 3.0 PL, via Wikimedia Commons
W 2011 roku dom został wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków, a rok później do gminnej. W 2023 roku konserwator zabytków objął go jeszcze ściślejszą ochroną, wpisując historyczny obiekt do rejestru zabytków. Ostatni lokatorzy opuścili dom w 2017 roku. Obecnie budynek jest wyłączony z użytkowania z uwagi na zły stan techniczny. Władze dzielnicy Praga-Południe zaproponowały jego modernizację w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji. Ma zostać odnowiony pod nadzorem konserwatora zabytków i pełnić rolę użytkową.
Pojawił się także pomysł przeniesienia budynku w inne miejsce, aby lepiej go wyeksponować, np. na Błonia Kamionkowskie. Radna dzielnicy Praga-Południe, Dorota Spyrka, wyraziła swoje zastrzeżenia co do tego rozwiązania. Jej zdaniem, remont budynku w jego obecnym miejscu miałby pozytywny wpływ na rewitalizację tej części Grochowa, podczas gdy Błonia Kamionkowskie już teraz prezentują się dobrze. Radna obawia się także, że atrakcyjna lokalizacja posesji przyciągnie uwagę deweloperów, którzy mogą chcieć zrealizować na tym terenie duże inwestycje mieszkaniowe, niepasujące do charakteru okolicy.
Budynek przy Kaleńskiej 12 jest ważnym elementem dziedzictwa kulturowego Grochowa. Przetrwał trudne czasy obu wojen oraz powojennych zmian, obecnie stanowiąc unikalny przykład historyzującej architektury podmiejskiej z początku XX wieku – niespotykanej w tej części Warszawy. Jego bryła, układ pomieszczeń i nieliczne zachowane detale architektoniczne świadczą o bogatej historii tego miejsca. Ocalenie go przed całkowitą ruiną to priorytet dla władz miasta i lokalnej społeczności.
Dzielnica Praga-Południe, jak podkreśla radna Spyrka, nie zawsze dba wystarczająco o zabytkowe przedwojenne domy na Grochowie. Wiele z nich, mimo że są częścią lokalnej tożsamości, zniknęło w ciągu ostatnich lat. Władze miasta stają teraz przed ważnym wyborem – czy kontynuować działania mające na celu zachowanie istniejącej zabudowy i odrestaurowywanie historycznych budynków jako architektoniczne dziedzictwo, czy może podążyć drogą nowych inwestycji, które mogą wprowadzić niepożądaną zmianę w krajobrazie dzielnicy.
Źródło: raportwarszawski.pl, warszawa.naszemiasto.pl
Czytaj też: Ciekawostki | Dom | Zabytek | Miasto | Warszawa | Architektura w Polsce
