Dom Schminke w Löbau, znany również jako „Makaronowy parowiec”, zaliczany jest do czterech najważniejszych budynków mieszkalnych klasycznego modernizmu na całym świecie. Pozostałe trzy to: Dom Tugendhatów w Brnie, zaprojektowany przez Ludwiga Miesa van der Rohe z roku 1931, Willa Savoye w Poissy pod Paryżem autorstwa Le Corbusiera z roku 1929 oraz Dom Fallingwater (Kaufman Residence) w Pensylwanii według projektu Franka Lloyda Wright z roku 1939. Ten architektoniczny cud, zaprojektowany przez Hansa Scharouna, zasługuje na szczególną uwagę ze względu na swoją unikalną konstrukcję, światło, przestrzeń i atmosferę, które przyciągają miłośników architektury. Zwiedzanie domu jest możliwe zarówno z audioprzewodnikiem, jak i z przewodnikiem, a odwiedzający mogą nawet spędzić noc w tym niezwykłym budynku lub zorganizować w nim imprezę.
Dom Schminke został zbudowany w latach 1930-1933 na zlecenie Charlotte i Fritza Schminke – właścicieli prężnie działającej fabryki makaronu. Mieli oni jasno sprecyzowane wymagania dotyczące swojego przyszłego domu, który miał stanąć w sąsiedztwie ich przedsiębiorstwa. Fritz określił swoje oczekiwania zwięźle i praktycznie: „Nowoczesny dom dla dwojga rodziców, czworga dzieci i okazjonalnie dla jednego do dwóch gości.” Kluczowym aspektem było połączenie pracy z mieszkaniem oraz techniki z przyrodą, co miało stworzyć warunki dla bezpiecznego i swobodnego życia rodzinnego. Widok na ogród miał być nieprzysłonięty, a wszystkie pomieszczenia mieszkalne znajdować się od strony południowej. Prowadzenie gospodarstwa miało być łatwe, gdyż w pracach domowych i opiece nad dziećmi panią domu wspierać miała tylko jedna gospodyni.
Lata 30. Źródło: Innendekoration: mein Heim, mein Stolz; die gesamte Wohnungskunst in Bild und Wort — 45.1934
Architekt wziął pod uwagę wszelkie sugestie rodziny Schminke i w ten sposób powstało jedno z jego najbardziej kultowych arcydzieł. Po wejściu na teren posiadłości, szeroka droga dojazdowa prowadzi do głównego wejścia, które przykrywa szeroko wystający dach. Dach ten, wyglądający szczególnie futurystycznie w nocnym oświetleniu, pełni również praktyczną funkcję ochrony przed deszczem. Przedsionek prowadzi bezpośrednio do głównego holu, który łączy trzy funkcjonalne strefy domu: mieszkanie, spanie i gospodarowanie. Podłużny salon na parterze od strony wschodniej ma wejście do ogrodu zimowego. Przez okna skierowane ku fabryce do pomieszczenia wpada południowe słońce, a od strony północnej, dzięki dużym przeszkleniom sięgającym od sufitu po podłogę, otwiera się widok na ogród. Przezroczystość konstrukcji budynku powoduje, że granica między jego wnętrzem a światem zewnętrznym zanika, a część mieszkalna na parterze optycznie przechodzi w ogród.
Od strony fabryki dom sprawia wrażenie raczej skromnego i hermetycznego; tu znajduje się wejście i pomieszczenia gospodarcze. Górne piętro przeznaczone jest na sypialnie i strefę dla gości. W porównaniu z parterem prezentuje się dość spartańsko. Sypialnie miały służyć jako schronienie przed zgiełkiem życia rodzinnego. Pokoje dziecięce ze swoją zredukowaną do minimum przestrzenią przypominają koje na statku. Poszerzoną przestrzeń życiową dla rodziny stanowił ogród, który latem zamieniał się w dodatkowe pomieszczenie mieszkalne. Oprócz ogrodu przeznaczonego na kwiaty i wypoczynek Charlotte Schminke zleciła założyć na sąsiedniej działce ogród warzywny o powierzchni około 11 000 m kw. Do dziś znajduje się tutaj oryginalny sad rodziny. Wszystkim pomieszczeniom domu architekt Scharoun nadał jednolity styl. Lampy i meble wnękowe połączył ekspresyjną koncepcją kolorystyczną. Spora część ówczesnego kolorytu uległa zatraceniu, podobnie jak pierwotne barwy tapet, dlatego trudno jest sobie dziś wyobrazić, jak malownicze były niegdyś wnętrza. Mimo tego Dom Schminke wciąż promieniuje radością, co było celowym zamierzeniem pary inwestorów i architekta.
W 1945 roku dom został skonfiskowany przez Armię Czerwoną, a następnie zwrócony rodzinie w 1946 roku, równocześnie z wywłaszczeniem fabryki makaronu. W tym czasie Charlotte Schminke założyła w domu ośrodek wypoczynkowy dla dzieci ze zbombardowanego Drezna. Po wojnie, Fritz Schminke został uznany za zbrodniarza wojennego i opuścił NRD w 1950 roku, przenosząc się do Niemiec Zachodnich, gdzie w 1953 roku rozwiódł się z Charlotte. Następnie Dom Schminke został oddany w dzierżawę miastu Löbau, które urządziło w nim klub dla Wolnej Młodzieży Niemieckiej, a następnie „Dom Pionierów”. Dopiero po zjednoczeniu Niemiec dom zaczął pełnić funkcje publiczne, umożliwiając zwiedzanie i organizację wydarzeń.
Hans Scharoun, urodzony w 1893 roku w Bremie, był jednym z czołowych architektów modernizmu. Jego prace, takie jak Dom Schminke, osiedle Charlottenburg-Nord, czy szkoły w Lünen i Marl, do dziś są uznawane za przykłady przyjaznego i funkcjonalnego budownictwa. Scharoun zmarł w 1972 roku w Berlinie, pozostawiając po sobie dziedzictwo, które wciąż inspiruje kolejne pokolenia architektów. W okresie swojej pracy twórczej zrealizował liczne inwestycje, sam jednak stwierdził: „Dom, którego budowę zlecił przemysłowiec Schminke w Löbau, był mi najdroższy“.
Dom Schminke w Löbau jest nie tylko arcydziełem architektury, ale również świadectwem historii i życia rodziny Schminke. Jego unikalny design, historia oraz możliwość zwiedzania czynią go obowiązkowym punktem na mapie dla każdego miłośnika modernizmu.
Źródło: stiftung-hausschminke.eu – (instagram, facebook)
Czytaj też: Dom jednorodzinny | Modernizm | Historia | Niemcy | Ciekawostki
