Dom Rietvelda Schrödera (niderl. Rietveld Schröderhuis), zlokalizowany przy Prins Hendriklaan 50 w Utrechcie, jest jednym z najważniejszych przykładów architektury modernistycznej i jedynym w pełni zrealizowanym budynkiem w stylu De Stijl. Został zaprojektowany w 1924 roku przez holenderskiego architekta Gerrita Rietvelda na zlecenie pani Truus Schröder-Schräder, która zamieszkała w nim wraz z trójką swoich dzieci. Do dziś dom ten jest uważany za manifest nowoczesnej architektury, a od 2000 roku znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Pani Truus Schröder-Schräder pragnęła domu, który byłby wolny od tradycyjnych konwencji architektonicznych i społecznych. Zależało jej na przestrzeni otwartej, bez zbędnych ścian, która umożliwiałaby swobodną aranżację wnętrza i sprzyjała nowoczesnemu stylowi życia. Gerrit Rietveld, współpracując ściśle z panią Schröder, stworzył projekt domu, który stał się symbolem progresywnych idei i odzwierciedleniem filozofii ruchu De Stijl.
Dom Schrödera w 1963 roku. Fot. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Dom Rietvelda Schrödera stanowi radykalne odejście od tradycyjnej architektury zarówno w formie zewnętrznej, jak i wewnętrznej. Dwukondygnacyjny budynek znajduje się na końcu szeregu domów, jednak nie nawiązuje stylistycznie do sąsiednich zabudowań. Fasada domu jest kompozycją płaszczyzn i linii, które wydają się przemieszczać i przenikać, tworząc dynamiczny obraz. Użycie podstawowych kolorów – bieli, czerni oraz czerwieni, żółci i niebieskiego – podkreśla plastyczność formy i jest charakterystyczne dla estetyki De Stijl.
Wnętrze domu zostało zaprojektowane jako elastyczna przestrzeń, szczególnie na górnym piętrze. Parter mieści kuchnię i trzy pokoje rozmieszczone wokół centralnej klatki schodowej. Natomiast piętro, zaprojektowane pierwotnie jako otwarta przestrzeń, można podzielić za pomocą systemu przesuwanych i obrotowych paneli. Pozwala to na dowolną aranżację wnętrza w zależności od potrzeb mieszkańców, tworząc sypialnie, salon czy przestrzeń do pracy.
Fasady domu to kolaż płaszczyzn i linii o różnych kolorach i teksturach. Elementy te są celowo oddzielone od siebie, co nadaje budynkowi lekkości i dynamiki. Okna i drzwi zostały zaprojektowane tak, aby otwierały się pod kątem 90 stopni, co dodatkowo zaciera granice między wnętrzem a zewnętrzem. Użycie materiałów takich jak cegła, tynk i drewno, a także stalowe dźwigary, było podyktowane zarówno względami estetycznymi, jak i praktycznymi.
Dom Rietvelda Schrödera jest uważany za manifest ruchu De Stijl w architekturze. Jego innowacyjność polega na odejściu od tradycyjnych form i wprowadzeniu nowego myślenia o przestrzeni mieszkalnej. W 2000 roku budynek został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, co podkreśla jego globalne znaczenie dla rozwoju architektury modernistycznej. Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO uzasadnił wpis, podkreślając czystość idei i koncepcji rozwiniętych przez ruch De Stijl, które znalazły pełny wyraz w tym domu. Dom Rietvelda Schrödera zajmuje kluczowe miejsce w historii architektury jako przykład ludzkiego geniuszu twórczego.
Po śmierci pani Truus Schröder-Schräder w 1985 roku dom został przekształcony w muzeum, zarządzane przez Centraal Museum w Utrechcie. Dziś jest dostępny dla zwiedzających, którzy mogą poznać nie tylko architekturę budynku, ale także idee, które przyświecały jego twórcom. Wnętrza zachowały oryginalne wyposażenie i układ, co pozwala na pełne doświadczenie przestrzeni zaprojektowanej przez Rietvelda. Dom Rietvelda Schrödera wywarł znaczący wpływ na architekturę XX wieku. Jego innowacyjne rozwiązania przestrzenne i formalne inspirowały wielu architektów na całym świecie. Przykładem może być polski architekt Stanisław Brukalski, który po wizycie w domu Rietvelda zaprojektował swój własny dom w Warszawie w 1929 roku, nawiązując do idei De Stijl.
Źródło: architectu.pl, amazinteriors.com
Czytaj też: Modernizm | Wille i rezydencje | Niderlandy | Ciekawostki | Polecane | whiteMAD na Instagramie
