W Jelczu-Laskowicach, przy okazji 20-lecia działalności Elica Group Polska, zostało odsłonięte Inhalatorium – monumentalna instalacja site-specific autorstwa Cezarego Poniatowskiego, laureata 23. edycji Premio Ermanno Casoli. Projekt, kuratorowany przez Jakuba Gawkowskiego i Marcello Smarrelliego, łączy surową estetykę przemysłową z interaktywną przestrzenią społeczną, zapraszając pracowników i widzów do refleksji nad rolą sztuki we wnętrzach fabrycznych.
Instalacja składa się z kilku dużych, metalowych elementów rzeźbiarskich umieszczonych na tarasie z widokiem na linie produkcyjne. Poniatowski zaprojektował każdy fragment w bezpośredniej współpracy z pracownikami zakładu, co nadaje Inhalatorium wymiaru zarówno artystycznej interwencji, jak i wspólnej strefy codziennych spotkań. Z pozoru chłodne, przemysłowe materiały – stal i elementy maszyn – zestawione zostały z organicznymi formami i zielonymi akcentami, tworząc unikalną atmosferę.
Surrealna przestrzeń na tarasie fabryki
Centralnym punktem kompozycji jest majestatyczna, enigmatyczna rzeźba – antropomorficzny filtr symbolizujący powietrze, kluczowy dla technologii Elica. Surowa stal splata się tu z miękkością organicznych kształtów, budując napięcie między sztucznością a naturą. Instalacja redefiniuje przestrzeń fabryczną, wymykając się logice produkcji i stając się miejscem spotkania maszynowego rytmu ze światem sztuki.
Inhalatorium to nowa instalacja site-specific autorstwa Cezarego Poniatowskiego, stworzona w ramach Premio Ermanno Casoli w zakładzie Elica w Jelczu-Laskowicach. Umieszczona na centralnie położonym tarasie z widokiem na halę fabryczną, praca przekształca tę przestrzeń przemysłową w nieoczekiwane środowisko — jednocześnie surrealistyczny krajobraz, użytkowe pomieszczenie socjalne i sanktuarium oddechu. Język rzeźbiarski Poniatowskiego bada relacje między materialnością, subiektywnością i środowiskiem człowieka — ukazując, w jaki sposób nieożywione formy kształtują percepcję, doświadczenie i dynamikę przestrzenną. Artysta przekształca powszechne i przemysłowe materiały w złożone formy rzeźbiarskie, które noszą ślady funkcji, ale opierają się jasnej interpretacji. W Inhalatorium Poniatowski kontynuuje swoje wieloletnie zainteresowanie instalacjami site-specific, które bezpośrednio reagują na kontekst i skalę miejsca — projektami łączącymi fizyczne cechy przestrzeni z jego charakterystyczną estetyką: surową, opartą na materiałach przemysłowych i naznaczoną niejednoznacznością, zniekształceniem oraz groteską – piszą kuratorzy Jakub Gawkowski i Marcello Smarrelli.
Metafora oddechu i dialog sztuki z biznesem
Tytuł Inhalatorium odwołuje się do historycznych ośrodków inhalacyjnych Dolnego Śląska – dawnych uzdrowisk, gdzie leczenie schorzeń dróg oddechowych opierało się na inhalacjach solankowych. Pojęcie oddechu pojmuje się tu jako akt fizjologiczny, sposób opieki i krążenia idei pomiędzy ludźmi, technologią i przestrzenią.
Jesteśmy dumni, że Premio Ermanno Casoli przyjmuje materialną formę w Elica Group Polska właśnie w roku jej 20-lecia. Zaangażowanie naszych pracowników w proces twórczy artysty jest zawsze niezwykle inspirujące i potwierdza, jak ważne jest otwieranie naszych miejsc pracy na dialog i wyobraźnię za pośrednictwem uniwersalnego języka współczesnej sztuki. Zwłaszcza teraz, gdy pasja i kreatywna wizja są tak ważne dla firmy zorientowanej na przyszłość, jaką jest Elica – komentuje Francesco Casoli, prezes Elica.
Projekt Inhalatorium powstał dzięki ścisłej kooperacji artysty z inżynierami, technikami i innymi pracownikami zakładu.
Tworzenie tej pracy w fabryce Elica Group Polska było wyjątkowym i inspirującym doświadczeniem. Bezpośredni dostęp do wiedzy i umiejętności inżynierów oraz pracowników firmy pozwolił mi poszerzyć granice własnej praktyki. Przez kilka tygodni przestrzeń produkcyjna stała się tymczasowym atelier, a sam proces tworzenia był równie istotny, co ostateczna forma instalacji – wspomina Cezary Poniatowski.
Historyczny precedens i dalsze plany
Inhalatorium wpisuje się w polską tradycję eksperymentalnych współprac artystów z przemysłem z lat 60. i 70. XX wieku, które traktowały fabrykę jako przestrzeń wyobraźni i obywatelskiego zaangażowania. Projekt zostanie przedstawiony także we Włoszech – 29 września 2025 roku podczas spotkania w Instytucie Polski w Rzymie, gdzie włoska publiczność będzie miała okazję poznać jego ideę w szerszym kontekście.
Inicjatywa realizowana jest pod patronatem Włoskiego Instytutu Kultury w Krakowie oraz Instytutu Polskiego w Rzymie.
zdjęcia: Alicja Kielan. Courtesy of Fondazione Ermanno Casoli
Czytaj też: Kultura | Sztuka | Ciekawostki | Polecane | whiteMAD na Instagramie
