modernistycznych okien
Willa przy ul. Inżynierskiej 111, lata 30. XX w. Okna modernistyczne o obrysie poziomych prostokątów, poddane w 2007 r. pracom konserwatorskim z zachowaniem drewnianej konstrukcji i częściową wymianą skrzydeł, czyli części otwieranych. Okno dolne jest charakterystyczne dla awangardowych budynków modernistycznych, bo dzięki konstrukcji z żelbetowej ramy wysuniętej przed lico elewacji, uzyskano znaczny dystans pomiędzy zewnętrzną, a wewnętrzną płaszczyzną przeszklenia, tworząc szeroki parapet, który mógł być mini oranżerią.

Gdynia: miasto dopłaci do remontów modernistycznych okien

W Gdyni ruszył program, w ramach którego mieszkańcy mogą otrzymać dofinansowanie do remontu historycznych, modernistycznych okien. To ważny element architektury, który przez lata często ulegał zatraceniu. Teraz Biuro Miejskiego Konswerwatora Zabytków chce przywrócić im dawny blask.

W architekturze modernistycznej to właśnie okna stanowiły jeden z najważniejszych elementów architektury, który wpływał na większą formę nadając wyrazu plastycznego elewacji. W latach 30. XX w. nowoczesna konstrukcja budynków spowodowała, że okna projektowano często jako duże otwory z podziałami na mniejsze pola. Pojawiły się okna narożne podkreślające załamania ścian lub ich charakterystyczne zaoblenia. Projektowano rozmieszczone horyzontalnie na całej długości elewacji okna pasmowe, pionowe okna klatek schodowych tzw. “termometry”, okna wykuszowe oraz okna okrągłe jak bulaje.

Takie okna ozdabiane były przede wszystkim elementem konstrukcyjnym, np. strukturą i układem podziałów. Dodatkowo ważne były okucia, klamki, zawiasy i mechanizmy zamykające, często rewolucyjne jak na swoje lata. Te drobne elementy były starannie zaprojektowane i wprost nawiązywały do cech architektury całych budynków. 

Okna o różnych wymiarach, kształtach i podziałach osadzano najczęściej w tradycyjny sposób, niemal równo z licem elewacji. Miało to istotny wpływ na ogólny wygląd oraz harmonijną kompozycję fasady budynku. Wyjątkiem były tzw. okna wykuszowe, osadzone w wysuniętej przed elewację żelbetowej ramie. Dzięki tej nowoczesnej konstrukcji uzyskiwano znaczny dystans pomiędzy zewnętrzną, a wewnętrzną płaszczyzną przeszklenia, tworząc szeroki parapet, który mógł być np. mini oranżerią.

Gdyńskie okna modernistyczne są wyjątkowe na skalę całej Polski. Przykładem są okna z ramami stalowymi, które zachowały się w klatkach schodowych budynku przy ul. 3 Maja 27-31. Od zewnątrz są to ciągłe piony przeszklenia podzielonego na segmenty. Każda z ram okiennych zamocowana jest w sposób umożliwiający jej obracanie, są połączone po kilka razem systemem łączników. Otwieranie odbywa się poprzez pokręcenie specjalną korbą, która wymusza obrót kilku okien na raz.modernistycznych okien


Obecnie coraz częściej drewnianą stolarkę okienną zastępuje się oknami plastikowymi, z szybami zespolonymi i bez pierwotnych podziałów. Nierzadko zmienia się przy tym formę okien, układ konstrukcyjny, kolorystykę, rodzaj detalu, grubości i kształty profili, a nawet sposób otwierania. Takie działania prowadzą zawsze do utraty walorów architektonicznych i plastycznych całego budynku, pozbawiając go charakterystycznego klimatu epoki i waloru autentyzmu.

Na szczęście wielu właścicieli modernistycznych budynków i mieszkań w kamienicach zdecydowało się na zachowanie i renowację drewnianych okien, doceniając historyczny materiał, tradycyjne rzemiosło i rolę jaką stolarka okienna odgrywa w odbiorze całego budynku.

Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków w Gdyni zachęca mieszkańców miasta do ubieganie się o dotacje na remont historycznych okien. Wbrew pozorom renowacja takich okien jest możliwa do wykonania, a przy odpowiedniej konserwacji i pielęgnacji okna drewniane mogą służyć właścicielom długie lata.

Czytaj też: Zabytek | Modernizm | Renowacja | Gdynia

źródło: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków w Gdyni