Gmach NBP w Gdańsku, dawniej siedziba Reichsbankhauptstelle (główna filia Banku Rzeszy), jest architektoniczną perłą miasta, zlokalizowaną przy ul. Okopowej 1 (dawniej Karrenwall). Historia tej instytucji sięga 1879 roku, kiedy to otwarto oddział Banku Rzeszy w Gdańsku, początkowo mieszczący się przy Długim Targu, a później przy ul. Piwnej. W 1895 roku, po likwidacji wewnętrznych fortyfikacji miasta, zwolniły się atrakcyjne działki budowlane w historycznym centrum, co umożliwiło powstanie nowoczesnej siedziby banku w najbardziej prestiżowej lokalizacji, obok Bramy Wyżynnej i Katowni.
Budynek, ukończony w 1906 roku i zaprojektowany przez Maxa Hasaka, wybitnego architekta związanego z projektowaniem gmachów bankowych na terenie Cesarstwa Niemieckiego, powstał na planie litery L. Główne wejście, usytuowane od strony Bramy Wyżynnej, prowadziło do reprezentacyjnej klatki schodowej, a sala operacyjna o powierzchni około 300 m kw. zajmowała północno-zachodnią część parteru. W budynku znajdowały się również mieszkania służbowe dla pracowników i dyrektora banku.
Gmach NBP, fragment fasady. Fot. Gdańskie Nieruchomości
Elewacja budynku, utrzymana w stylu neorenesansowym, bogato zdobiona płaskorzeźbami, rzeźbami i ornamentami, była hołdem dla zasłużonych postaci z historii Gdańska, takich jak Jan Heweliusz, Daniel Gralath czy Jakob Kabrun. Detale architektoniczne, wykonane z piaskowca i częściowo złocone, nawiązywały do północnego neorenesansu, popularnego w Gdańsku na przełomie XIX i XX wieku. Wnętrza budynku, równie bogato dekorowane, charakteryzowały się m.in. majolikowymi kasetonami w stropie sali operacyjnej oraz granitowymi filarami.
Widok na gmach NBP na pocztówce z 1906 roku i obecnie. Fot. muzeumpomorza.pl i Gdańskie Nieruchomości
W czasie II wojny światowej budynek został częściowo uszkodzony. Zniszczeniu uległy m.in. szczyty, dach i zwieńczenia wykuszy. W 1947 roku, podczas odbudowy obiektu spłonęły dach i ostatnie piętro, co dopełniło dzieła zniszczenia. W latach 1999-2000 przeprowadzono kompleksowe prace konserwatorskie i restauratorskie, w ramach których odnowiono elewacje i niektóre elementy wnętrz, przywracając budynkowi częściowo jego dawną świetność. Choć nie wszystkie zniszczone elementy zostały odbudowane, budynek Narodowego Banku Polskiego pozostaje jednym z najważniejszych i zabytków w mieście.
Źródło: ibedeker.pl, gdansk.gedanopedia.pl
Czytaj też: Architektura w Polsce | Elewacja | Zabytek | Historia | Gdańsk
