Warszawska ulica Grzybowska wkrótce przejdzie istotne zmiany. Jednym z elementów tej transformacji będzie wyburzenie kamienicy Antoniego Stradeckiego przy numerze 46. Decyzję o niewpisaniu budynku do rejestru zabytków podjął Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków po analizie opinii Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz na podstawie własnych oględzin.
Historia kamienicy pod adresem Grzybowska 46
Kamienica Grzybowska 46, choć na pierwszy rzut oka niepozorna, ma bogatą i burzliwą historię. Jej budowa rozpoczęła się w 1939 roku, lecz wybuch II wojny światowej uniemożliwił ukończenie inwestycji. Początkowo miała być jedną z najnowocześniejszych kamienic w okolicy, ale jej losy potoczyły się inaczej. Po 1945 roku, nieotynkowana i prowizorycznie wykończona, przetrwała do dzisiaj dzięki solidnej, żelbetowej konstrukcji, podczas gdy całe jej otoczenie uległo diametralnym przemianom. Po wojnie nieruchomość miała pójść pod kilof w związku z budową Osiedla za Żelazną Bramą, decyzję rozbiórki jednak wstrzymano. Obecnie obiekt stoi opuszczony.
Symboliczne znaczenie kamienicy
Choć architektonicznie budynek nie wyróżnia się szczególną wartością, jego znaczenie historyczne jest nie do przecenienia. To jedyny zachowany relikt dawnej zabudowy pomiędzy dzisiejszą ul. Jana Pawła II a Żelazną. Ponadto, w czasie okupacji obiekt znajdował się w granicach warszawskiego getta, będąc świadkiem tamtych tragicznych wydarzeń. Kamienica zapisała się także w popkulturze – w 1972 roku stała się planem zdjęciowym kultowego filmu Stanisława Barei „Poszukiwany, poszukiwana”.
Grzybowska 46 – próby ocalenia kamienicy
Ze względu na swoje znaczenie historyczne, budynek stał się przedmiotem starań społeczników o jego ochronę. Stowarzyszenie „Kamień i co?” latem 2023 roku złożyło wniosek o wpis kamienicy do rejestru zabytków, chcąc uchronić ją przed wyburzeniem. Niestety, zarówno Narodowy Instytut Dziedzictwa, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, jak i Stołeczny Konserwator Zabytków uznali, że stan techniczny oraz ograniczona wartość architektoniczna budynku nie uzasadniają jego ochrony.
Co dalej?
W związku z planami przebudowy ul. Grzybowskiej, decyzja o wyburzeniu kamienicy stała się nieunikniona. Budynek, który przez lata przypominał o przedwojennej Warszawie, wkrótce ustąpi miejsca nowej infrastrukturze. Tym samym, stolica straci kolejny fragment swojej historii, a wraz z nim ostatni ocalały ślad dawnej zabudowy tej części Woli. Nadchodząca rozbiórka jest symbolem nieuchronnych zmian, jakie zachodzą w rozwijającym się mieście. Pytanie, jak wiele Warszawa ze swojej przeszłości może poświęcić dla przyszłości, pozostaje otwarte.
Źródło: Kamień i co?, ABC Warszawy
Czytaj też: Architektura | Kamienica | Modernizm | Historia | Warszawa | Ciekawostki
Fragmenty kamienicy w filmie „Poszukiwany, poszukiwana” w 1972 roku i obecnie. Fot. Dailymotion i WhiteMAD/Mateusz Markowski
