Wielki czarny trapez „nasunął się” na jedną z głównych ulic w Sao Paulo w 1979 r. Siedziba FIESP-u (Federação das Indústrias do Estado de Sao Paulo), czyli Federacji Przedsiębiorstw Stanu Sao Paulo jest jednym z ciekawszych przykładów brazylijskiego modernizmu i brutalizmu. Budynek wygląda tak, jak gdyby unosił się nad Avenida Paulista, mimo że w rzeczywistości stoi na cienkich słupach. Architektura biurowca wyraża nowoczesność i pomysłowość prężnie rozwijającego się brazylijskiego miasta. Co ciekawe, w nocy fasada zamienia się w zewnętrzną galerię sztuki cyfrowej za sprawą 100 tys. diod LED.
Nadchodzi nowe
Do lat 60. XX wieku Avenida Paulista, będąca najważniejszą arterią miasta, mogła poszczycić się niską zabudową z willami przedsiębiorców i sporą ilości zieleni. Jedną z takich posiadłości był eklektyczny dom syryjskiego biznesmena Nagiba Salema, który jednak podupadł po śmierci właściciela. Zrujnowana willa została wyburzona, pomimo starań lokalnej społeczności, a na jego miejscu przewidziano siedzibę FIESP-u oraz 49 innych związków zawodowych i organizacji.
Nowa modernistyczna Brazylia chciała zamienić Avenida Paulista we wzorcową ulicę nowoczesnego miasta. Zwycięzcy konkursu na siedzibę FIESP – Roberto Cerqueira César i Luiz Roberto de Carvalho Franco z pracowni, nieżyjącego już wtedy, Rino Leviego chcieli zaskoczyć mieszkańców swoją pomysłowością. Ich projekt zakładał stworzenie wielkiej trapezoidalnej bryły osadzonej na pilotisach, do której dostawiona zostanie osobna bryła prostopadłościennego biurowca. Budowa trwała 9 lat, a uroczyste otwarcie nastąpiło w 1980 r.
Czarne czoło
Futurystyczne czoło biurowca wysuwające się na ulicę nie jest tylko zabiegiem estetycznym. Takie ułożenie pięter pozwala na wpuszczenie większej ilości światła do wnętrz dolnych kondygnacji. W założeniu gmach ma być użyteczny nie tylko dla pracowników biur, ale także dla mieszkańców. Z poziomu ulicy można dostać się na tył budynku, korzystając z przejścia pod czarnym trapezem. Architekci chcieli, żeby FIESP był także miejscem spotkań. Ten pomysł został jednak w pełni zrealizowany dopiero w latach 90., kiedy jeden z najważniejszych brazylijskich architektów – Paulo Mendes da Rocha – doczepił do bryły antresolę z galerią sztuki. Co ciekawe, dobudówka z 1998 r. zmieściła się pod główną bryłą biurowca.
Nie jest to wcale koniec związku brutalistycznego biurowca z kulturą. W późniejszych latach w budynku powstało jeszcze centrum kultury, kawiarnia, a nawet teatr z małym audytorium. Wszystkie te instytucje udało się zmieścić w dolnych partiach budynku. Na dodatek, z tyłu gmachu znany architekt krajobrazu Roberto Burle Marx stworzył mozaikową płaskorzeźbę. Architekt odpowiada również za projekt ogrodu zimowego zlokalizowanego obok księgarni i kawiarni. Najnowszym dodatkiem do FIESP-u jest zewnętrzna galeria sztuki cyfrowej wyświetlanej na ścianach piramidy aż do godziny szóstej nad ranem. Od 2012 r. 100 tys. diod LED tworzy zarówno interaktywne, jak i statyczne obrazy.
Upragniona nowoczesność
Otwarta architektura budynku odzwierciedla przemianę w podejściu miasta do swoich mieszkańców. Rozpoczęta w 1964 r. dyktatura wojskowa Piątej Republiki Brazylii cechowała się zakazami wstępu do niektórych obiektów w mieście. Mimo otwartego zamysłu projektantów, przejście i piętra pod gmachem FIESP zostały zamknięte niedługo po otwarciu budynku. Taki stan utrzymywał się jeszcze po upadku dyktatury w 1985 r. Dopiero Paulo Medes da Rocha otworzył ten przykuwający wzrok budynek na przechodniów.
Edificio FIESP to nie tylko ciekawy przykład funkcjonalistycznej architektury brutalistycznej, ale także miejsce obcowania z różnorodną kulturą Sao Paulo. Z kolei, Avenida Paulista jest dziś brazylijską agorą, a FIESP miał spory udział w tej przemianie. To właśnie wielcy architekci pokroju Oscara Niemeyera czy Paulo Mendesa da Rochy przybliżyli swój kraj do upragnionej nowoczesności, tworząc oryginalne projekty. Do dziś tropikalny modernizm Brazylii zdecydowanie wyróżnia się na tle epoki, oferując niespotykaną pomysłowość i odwagę architektów.
Źródło: Architecture Lab
Czytaj też: Architektura | Biurowiec | Ciekawostki | Modernizm | Brazylia | Brutalizm | whiteMAD na Instagramie
