Kamienica Goldstanda

Kamienica Goldstanda w Warszawie: ofiara powojennych decyzji

Kamienica Goldstanda została wybudowana na pocz. XX w. Pierwotnie siedmiopiętrowa, sprawiała monumentalne wrażenie, a jej dekoracja miała olśniewać smakiem i szykiem. W momencie powstania była jedną z najwyższych kamienic Warszawy. Po II wojnie światowej została pozbawiona wystroju i obniżona do pięciu kondygnacji. Dzisiaj nie ma już śladu po imponującym gmachu.

Kamienica została zbudowana w latach 1912-1916 przy ówczesnym placu Zielonym. Inicjatorem przedsięwzięcia był polski dyplomata i bankier Leon Feliks Goldstand. Projektantami budynku byli architekci Józef Napoleon Czerwiński oraz Wacław Heppen, a ich dzieło było jednym z najwyższych tego typu obiektów w Warszawie. Empirową fasadę zdobiły płaskorzeźby oraz jońskie i korynckie półkolumny, wieńczyła ją masywna attyka.

Kamienica w 1933. Źródło: Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona, Autor: Henryk Poddębski


Warto wspomnieć, że w kamienicy ulokował się słynny klub „Kakadu”, który wymieniano jako ważne miejsce na rozrywkowej mapie stolicy obok Oazy, Morskiego Oka i Adrii. Od połowy lat 20. XX wieku w kamienicy Goldstanda mieściła się filia słynnej na całą Warszawę kawiarni Ziemiańska. Ze względu na wielkość lokalu określano go mianem Wielkiej lub Dużej Ziemiańskiej.

Kamienica około 1915 roku i obecnie. Źródło: Wikimedia Commons/Slav. Domena publiczna

Odbudowana kamienica Goldstanda w latach 40. XX w. i obecnie. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe

Rok 1970 i 2023, “Pl. Dąbrowskiego widziany od strony ul. Szkolnej. Na prawo ul. Jasna, w głębi ul. Kredytowa” – zdjęcie pochodzi z tygodnika Stolica nr 38 (1188) 20.09.1970



Podczas II wojny światowej kamienica została uszkodzona w stosunkowo niewielkim stopniu. Budynek nadawał się do odbudowy ale powojenni architekci mieli co do niego inne plany. W latach 1946-1947 został gruntownie przebudowany. Usunięto wtedy kilka kondygnacji oraz zwieńczenie fasady od strony placu Dąbrowskiego, zamieniono także układ okien i usunięto wszystkie dekoracje. W kamienicy ulokowano główną siedzibę Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych.
Masywny (mimo przebudowy) i zarazem nijaki budynek od dawna wymaga remontu. Trudno jednak wyobrazić sobie jakiekolwiek poważniejsze prace w tym obiekcie bez jego odbudowy i przywrócenia dawnego wystroju elewacji, na co szanse są obecnie bardzo znikome.

Źródło: topo-grafie.uw.edu.pl, gpcodziennie.pl 

Zobacz też: Architektura | Kamienica | Metamorfoza | Poznań | Zabytek