Kamienica Judy Wielburskiego przy ul. Marszałkowskiej 2 w Warszawie – historia i architektura

·30 stycznia 2025

Warszawa jest miastem o bogatej i burzliwej historii, gdzie pomimo poważnych zniszczeń w XX wieku, nadal można podziwiać mnóstwo przykładów ciekawej architektury. Jednym z takich budynków jest kamienica Judy Wielburskiego, nazywana także kamienicą Potempskich, usytuowana przy ul. Marszałkowskiej 2, przy placu Unii Lubelskiej, u zbiegu z aleją Jana Chrystiana Szucha. Powstała na początku XX wieku i stanowi jedno z bardziej interesujących dzieł architektury w okolicy, pochodzących z tamtego okresu.

Powstanie i architektura kamienicy Judy Wielburskiego

Kamienica Judy Wielburskiego została wzniesiona w 1904 roku, w okresie intensywnej zabudowy placu Unii Lubelskiej. Była jednym z pierwszych budynków w tej części miasta, co czyni ją szczególnie ważnym elementem urbanistycznym Warszawy. Jej projekt dostosowano do nietypowego kształtu działki, co wpłynęło na oryginalne rozplanowanie przestrzenne. Główna elewacja kamienicy zwrócona jest ku ulicy Marszałkowskiej, natomiast półotwarte podwórze przylega do alei Szucha, co stanowi oryginalne rozwiązanie architektoniczne, gdyż obiekt nie posiada tradycyjnego przejazdu bramnego. Charakterystycznym elementem budynku jest także wieża z tylną klatką schodową, zwieńczona ozdobnym hełmem, która stanowi dominujący akcent architektoniczny od strony alei Szucha. Do wnętrza budynku oraz na dziedziniec prowadzi interesująco zaprojektowana główna klatka schodowa, której wejście znajduje się od strony ulicy Marszałkowskiej. Pierwotnie budynek wyróżniała biała elewacja zdobiona subtelnymi neoklasycystycznymi detalami, nadającymi mu elegancki i dostojny wygląd.

Kamienica w 1948 roku. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl/

Marszałkowska 2 – losy budynku w XX wieku

Kamienica Potempskich miała to szczęście, że uniknęła zniszczeń w czasie II wojny światowej. Wynikało to przede wszystkim z jej strategicznej lokalizacji w pobliżu niemieckiej dzielnicy, co spowodowało, że nie była celem bombardowań ani działań wojennych. Po wojnie budynek przeszedł modernizację, w ramach której w latach 50. XX wieku usunięto większość dekoracyjnych detali z elewacji. Mimo tych zmian zachowane zostały oryginalne proporcje bryły, dzięki czemu kamienica nie straciła całkiem swojej pierwotnej elegancji. We wnętrzu głównej klatki schodowej do dziś przetrwało wiele elementów pierwotnego wystroju, które świadczą o wysokiej jakości wykonania budynku. Wśród nich warto wymienić marmurowe okładziny stopni schodów wykonane z kamienia Carrara bianco ordinario, kute balustrady o bogatym, fantazyjnym wzorze, sztukaterie stropów oraz drewnianą stolarkę drzwiową. Na uwagę zasługują także oryginalne posadzki, których wykonanie powierzono renomowanej firmie Otto Kauffmann Niedersedlitz. Ze względu na swoje walory historyczne i architektoniczne, 24 lipca 2012 roku kamienica została wpisana do gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy.

Źródło: Fundacja Hereditas – Lapidarium Detali Architektonicznych

Dawne rondo Keksholmskie (obecnie pl. Unii Lubelskiej) w 1910 i 2025 roku. Fot. Public Domain, Wikimedia Commons i WhiteMAD/Mateusz Markowski