Nareszcie! Po latach niepewności i obaw o los trzech ostańców z ul. Waliców na warszawskiej Woli pojawiły się konkretne plany. Obiekty zlokalizowane pod numerami 10, 12 i 14 dostaną nowe życie jako przestrzeń biurowa i kulturalna. W odrestaurowanych murach swoją siedzibę będzie miała Fundacja Auschwitz-Birkenau.
Waliców jako świadek historii
Kamienice przy ul. Waliców należą do ostatnich świadków tragicznej historii warszawskiego getta. Częściowo zrujnowane podczas II wojny światowej, przez dekady pozostawały zapomniane i niszczały. Szczególnie dramatyczny los spotkał budynek pod numerem 14, którego zburzona od bomby fasada nigdy nie została odbudowana. Dzisiaj ocalałe fragmenty ścian stanowią niemal muzealny eksponat – milczący, ale wyrazisty ślad przeszłości. Po drugiej stronie ulicy wciąż stoi autentyczny, posiekany pociskami fragment muru getta, wkomponowany w nową zabudowę.
Dialog starego z nowym
Pracownia Grupa 5 Architekci opracowała projekt adaptacji szeregu kamienic, który zakłada zachowanie i podkreślenie autentycznej zabytkowej substancji. Budynki zyskały ochronę konserwatorską już w 2018 roku. Teraz przyszła pora na ich ocalenie i przekształcenie w przestrzeń użyteczności publicznej. Partery będą pełniły funkcje wystawiennicze i usługowe, natomiast na wyższych kondygnacjach znajdą się nowoczesne biura. Dzięki wypracowanej koncepcji zadaszenia przestrzeni po nieistniejącym froncie kamienicy o numerze 14, zachowane fragmenty murów w końcu otrzymają należytą ochronę. Nie zostaną one jednak całkowicie zabudowane. Dach, którego forma będzie przypominała ten pierwotny sprzed 1944 roku, stworzy półotwartą przestrzeń. Pozostanie ona dostępna od strony ulicy, co podkreśli symboliczne znaczenie widocznych zniszczeń jako blizn miasta.
Nowa forma zabytkowych murów
Elementy współczesne zastosowane w projekcie, takie jak przeszklone uzupełnienia brył czy nowe dachy nad dziedzińcami, wyraźnie odróżniają się od oryginalnej tkanki budynków. Zabieg ten ma na celu stworzenie przejrzystego układu, w którym zabytkowe mury zachowują swoją tożsamość, a nowoczesna architektura staje się ich tłem i dopełnieniem. Północna część kamienicy Waliców 12 zostanie zamknięta szklaną ścianą. Zabieg ten spowoduje, że uzupełnienie nie będzie próbowało udawać oryginalnego elementu. Taka decyzja wynika z zaleceń konserwatorskich i służy czytelnemu oddzieleniu historii od współczesnych interwencji.
Funkcja publiczna i edukacyjna
Dziedzińce wszystkich trzech kamienic zostaną przykryte dachami, co przekształci je w przestrzenie dostępne przez historyczne bramy od strony ulicy Pereca i Waliców. Wewnątrz powstaną jasne hole i lobby, które połączą budynki w spójny kompleks. Ekspozycje zaplanowano zarówno na poziomie parteru, jak i w piwnicach dawnego budynku pod numerem 14. Fundacja Auschwitz-Birkenau planuje zorganizować tutaj wystawy, w tym planowaną ekspozycję plakatów „Nigdy więcej wojny”, które od lat towarzyszą obchodom rocznic wybuchu II wojny światowej. Kompleks stanie się więc miejscem pracy i refleksji.
Kamienice dziś i w przyszłości. Fot. Mateusz Markowski/whiteMAD i Grupa 5 Architekci
Waliców na nowo
Zespół architektów zakłada maksymalną elastyczność użytkową budynków. Dawne mieszkania zostaną scalone w większe moduły biurowe a komunikacja pionowa i pozioma połączy cały kompleks, zapewniając niezależny dostęp do poszczególnych części z różnych wejść. Typowa kondygnacja oferować będzie ponad 1500 m kw. powierzchni, gotowej do zaadaptowania zgodnie z potrzebami najemców. Dodatkowo na tyłach posesji Waliców 10 i 12 powstanie kameralny parking podziemny.
Architektoniczna lekcja pamięci
Nadchodząca wielkimi krokami renowacja kamienic przy ulicy Waliców to coś więcej niż architektoniczny projekt. To forma świadomego dialogu z historią miejsca, które nie zostało odbudowane po wojnie i przez kolejne dekady przypominało o tragedii warszawskiego getta. Ulica Waliców zdawała się od zawsze pozostawać w cieniu, jednak dzięki nowej koncepcji w końcu się to zmieni.
Źródło: Grupa 5 Architekci
Czytaj też: Zabytek | Kamienica | Ciekawostki | Miasto | Warszawa | Architektura w Polsce
Ocalałe kamienice na Walicowie, rok 1935 i 2024. Fot. mapa.um.warszawa.pl
