Zagospodarowanie terenu przy Jeziorze Maltańskim to projekt czekający na realizację od wielu lat. Okolice jeziora są jednym z najchętniej odwiedzanych przez poznaniaków miejsc w stolicy Wielkopolski, dlatego też ten inwestycja jest jedną z najważniejszych w ostatnich latach! Właśnie poznaliśmy wyniki konkursu, którego celem było przygotowanie i opracowanie nowych koncepcji zagospodarowania okolicy jeziora. Prezentujemy Wam dwie, nasze ulubione prace. Jedna z nich przeszła do ścisłego finału, druga ze względu na swój rozmach, który szczerze doceniamy, nie otrzymała rekomendacji! Który projekt Wy wolicie?
Praca finałowa / zespół: arch. Jakub Wójtowicz i arch. Filip Zieliński.
Jezioro Maltańskie od 1952 roku daje Poznaniakom możliwość skorzystania z odpoczynku i relaksu w centrum miasta. Piękne trasy wokół wody przyciągają setki mieszkańców pragnących aktywnie spędzić czas, a zielone łąki w słoneczne dni zapełniają się rodzinami z dziećmi. Dlaczego więc tak niewiele chętnych korzysta z maltańskiego kąpieliska?
To tylko kilka z ogromnej liczby wpisów jakie możemy odnaleźć w publicznych mediach na temat aktualnego stanu kąpieliska. Kontekst jaki zarysowują w połączeniu z wieloma opiniami zdobytymi w bezpośrednich rozmowach z Poznaniakami pozwala bezproblemowo zdefiniować dwa największe problemy „Malty” jakimi są – ZANIECZYSZCZONA WODA oraz PRZESTARZAŁA INFRASTRUKTURA. Jednoczesna obawa mieszkańców przed korzystaniem z wodnych atrakcji wraz z brakiem przyciągających, łączących punktów węzłowych sprzyjających tworzeniu się multifunkcjonalnej przestrzeni, sprawiła, że z biegiem czasu oraz pod wpływem nowopowstałych bodźców w postaci okolicznych term czy też galerii handlowych, maltańskie kąpielisko stało się miejscem nieatrakcyjnym oraz odpychającym.
Aktywizacji kąpieliska nie osiągnie się nawet najbardziej spektakularną koncepcją jeśli nie poruszy ona tematyki stanu nawodnej infrastruktury oraz czystości wody. Przekonanie mieszkańców do korzystania z uroków miejskiej plaży musi bazować na rozwiązaniu wspomnianego wcześniej problemu jakim jest duże zanieczyszczenie (odbierane wizualnie) Jeziora Maltańskiego. W tym kontekście, nieracjonalnym staje się próba odtworzenia kąpieliska w jego dotychczasowej formie. Proponowane przez nas rozwiązanie bazuje na wykorzystaniu spostrzeżenia mówiącego o tym, że ludzie przychodzą tam gdzie są ludzie. Jako istota społecznaczłowiek zawsze będzie ciągnął do miejsc pełnych życia, stwarzających wiele możliwości. Taka właśnie jest nasza koncepcja zmian kąpieliska oraz terenu je otaczającego. Opierając się na badaniach socjologicznych oraz na czystej logice stworzyliśmy program funkcjonalny zapewniający stałą żywotność oraz animacje miejsca. Zakładając zmienność zjawisk w czasie, a także mając na uwadze ogólne założenia projektu zaproponowaliśmy koncepcję zróżnicowanej funkcjonalnie strefy, bezpośrednio odnoszącej się do jej otoczenia.
Powstałe w wyniku analiz warstwy programowe połączone zostały poprzez wprowadzenie wiążących punktów węzłowych. Skrzyżowanie funkcji pozwala na tworzenie się przypadkowych interakcji zwiększających zainteresowanie przestrzenią oraz utrzymujących stałą animację kąpieliska. Autonomiczność oraz różnorodność zakresu działania poszczególnych funkcji takich jak gastronomia, trasy rowerowe czy punkty widokowe umożliwia aktywność przestrzeni niezależną od zmiennych takich jak pogoda czy pora dnia. Taki koncept programowy sprawia, że teren kąpieliska jest stale aktywny, a swoją aktywnością przyciąga kolejnych użytkowników – rowerzystów potrzebujących chwili przerwy, spacerowiczów, którzy przystanęli na chwilę by podziwiać piękne widoki, czy rodziny które po weekendowym obiedzie w całorocznej restauracji postanowiły skorzystać z pięknej pogody i przejść się wokół jeziora.
Drugą lecz równie ważną kwestią jest problem utrzymania przejrzystości wody w tak dużym akwenie. Jednak duża powierzchnia „Malty” może stać się jej największą zaletą umożliwiając zastosowanie zyskującej coraz większą popularność technologii tzw. stawu kąpielowego, który gwarantuje oczyszczanie wody w sposób całkowicie naturalny, pozbawiony konieczności ingerencji substancji chemicznych. Idea działania stawu zakłada wykorzystanie podziału tafli wody na strefę rekreacyjno-kąpielową oraz strefę regeneracyjno-bagienną. Pierwsza strefa pełni funkcję tradycyjnego basenu i służy do kąpieli, druga natomiast to zaplecze techniczne służące oczyszczaniu i uzdatnianiu wody całego kąpieliska. Aby możliwe było wykorzystanie w efektywny sposób systemu basenu ekologicznego proponowanakoncepcja zakłada domknięcie kwartałów wody poprzez rozbudowanie istniejącej infrastruktury pomostów oraz instalację basenów regenerujących po obu stronach kąpieliska. Ograniczenie niekontrolowanego przepływu wody oraz wymiana podłoża kąpieliska pozwala na racjonalną filtrację, a co za tym idzie umożliwia poprawę stanu czystości wody w obrębie pomostów i plaży.
Praca pozafinałowa (3 miejsce) / Calca – Architektura dla biznesu
Poniższy opis przedstawia nową wizję zagospodarowania terenu istniejącej plaży miejskiej i kąpieliska na obszarze rekreacyjnym MALTA w Poznaniu, położonym nad Jeziorem Maltańskim. Podstawową ideą przyświecającą przedstawionej koncepcji jest zorganizowanie przestrzeni dla wszystkich, odpowiedniej dla skali miasta piątego co do wielkości w Polsce. Dla zwierząt, dla ludzi z dziećmi i bez dzieci, z psami, bez psów, dla sprawnych ruchowo i dla tych z ograniczeniami ruchowymi, dla najmłodszych, młodzieży, rodzin z wózkami, osób w średnim wieku i dla najstarszych i z poszanowaniem interesów każdej z tych grup.
Kompozycja urbanistyczna w przedstawionej koncepcji składa się zasadniczo z dwóch podwójnych elips o półosiach 360/120m i 280/110m oraz 180/95m i 130/88m. Najważniejszym założeniem urbanistyczno-architektonicznym było uzyskanie promienia zewnętrznej elipsy tworzącej molo, pozwalającego na nie tylko bezstopniowe ale i takie które nie wymaga zastosowania ramp; połączenie wody z tarasem znajdującym się na dachu budynku plażowego oraz z istniejącymi, usytuowanymi nieco niżej ścieżkami pieszymi. Rozwiązanie umożliwiające nieskrępowane korzystanie z pomostów i plaży miejskiej osobom o ograniczeniach ruchowych oraz tym z najmłodszymi dziećmi (w wózkach). Dbając o relację terenu z istniejącym otoczeniem, oraz chcąc zbudować typowo nadwodny klimat plaży miejskiej proponujemy żeby cała linia brzegowa wyznaczona przez pomosty była piaskowa, a otaczająca je przestrzeń była skąpana w zieleni tak jak to ma miejsce w tej chwili. Drewniany pomost łączący poziom plaży o rzędnej około 58.5-59.0 m n.p.m. z tarasem kawiarni na dachu budynku zaplecza plażowego i istniejącą trasą rowerową, o rzędnej około 64.5 m n.p.m. pozwala na bezstopniowe pokonanie wspomnianej różnicy wysokości przy średnim spadku około 2-3% i nie przekraczającym 5.73% – zatem dopuszczalnym dla chodników bez konieczności stosowania pochylni.
Ważnym elementem kompozycyjnym całego założenia jest wbudowanie nowego budynku zaplecza plażowego w istniejącą skarpę, co pozwoli na wyeksponowanie naturalnego piękna plaży i otaczającej zieleni. Zadaniem architektury jest zatem w dużej mierze podporządkowanie się otoczeniu i wycofanie do jej cienia. Szklane fasady mają za zadanie wysunąć na pierwszy plan piasek i jezioro – najważniejsze elementy nadwodnej rekreacji. Nie mniejsze znaczenie w przypadku plaży miejskiej ma funkcjonowanie punktów gastronomicznych, które zaplanowaliśmy zarówno na poziomie plaży jak i na dachu budynku zaplecza plażowego. Na wysokości obecnej ścieżki rowerowej zaplanowaliśmy taras widokowo-kawiarniany, tworzący kompozycję z istniejącym amfiteatrem. Dla zachowania kameralnego i bezpiecznego charakteru przestrzeni kawiarni należących zarówno do pieszych jak i rowerzystów, została zaplanowana obwodnica drogi rowerowej przeprowadzona na tyłach amfiteatru, z promieniście rozmieszczonymi parkingami rowerowymi.
Komunikacja kołowa i dostęp dla plaży większej ilości osób niż to miało miejsce dotychczas jest jednym z istotniejszych problemów do poruszenia. Proponujemy zwiększenie ilości kursujących autobusów, stworzenie dodatkowej linii łączącej centrum Miasta z terenem Malty i utworzenie zatoczki autobusowej wewnątrz terenu Malty, na styku z obecnym parkingiem. Ponadto proponujemy strefę kiss&ride oraz wydzielenie parkingów wyłącznie dla samochodów typu car-sharing i elektrycznych. Ewentualne zwiększenie ilości miejsc postojowych dla samochodów nie powinno się odbywać kosztem otaczającej zieleni, zatem proponujemy wykonanie parkingu wielopoziomowego i tym samym zachowanie w 100% zieleni otaczającej obecne parkingi.
Głównym założeniem funkcjonalno-użytkowym jest łączenie i miksowanie rekreacji użytkowników w każdej grupie wiekowej (od najmłodszych, przez młodzież, dorosłych aż po seniorów) oraz zapewnienie funkcjonowania plaży miejskiej również poza sezonem letnim. Realizację tego celu osiągamy między innymi dzięki znacznej szerokości drewnianego pomostu zewnętrznego, spacerowo-widokowego. W najwęższym miejscu mierzy on 5 metrów, a w najszerszym aż 40 metrów. Umożliwia to różnorodne zagospodarowanie i przestrzeń do nadwodnej rekreacji znacznej ilości osób, przez organizację dużej piaszczystej plaży, pozostawienie istniejących boisk do piłki siatkowej i nożnej plażowej, strefy street workout’u. Na zewnętrznej części pomostu znajdziemy ponadto miejsce do cumowania motorówek, a biorąc pod uwagę szerszy kontekst urbanistyczny przestrzeni plaży miejskiej i kąpieliska nad Jeziorem Maltańskim, proponujemy również linię START/META imprez maratońskich organizowanych w mieście i wokół jeziora. Dodatkowym elementem urozmaicającym przestrzeń jest realizacja we wschodniej części elipsy strefy trampolin S i XL oraz wbudowanych w nawierzchnię hamaków (w tym miejscu eliptyczny pomost ma swoją nawierzchnię około metra nad istniejącym terenem). Strefa stołów do gier planszowych mieści się zarówno w zadaszeniu pod tarasem kawiarni – w pobliżu lokali gastronomicznych jak i w pobliżu linii brzegowej na styku z wewnętrznym pomostem.
Dzięki powyżej wspominanym zabiegom, nowy teren plaży miejskiej ma szansę stać się przyjazną przestrzenią wykorzystywaną do rekreacji, aktywności oraz wypoczynku wszystkich mieszkańców miasta jednocześnie pozostając w dobrej relacji z istniejącym otoczeniem. Podsumowując, wierzymy, że przedstawione przez nas rozwiązanie gwarantuje ciekawy efekt plastyczny przestrzeni Jeziora Maltańskiego, kreując nowy kierunek rozwoju charakteru tego miejsca. Jednocześnie, jesteśmy przekonani, że nasza propozycja idzie w zgodzie z ekonomiką i realnością realizacji przyjętych rozwiązań projektowych, dzięki skupieniu na istniejących już elementach i walorach naturalnych terenu.
Najważniejszym założeniem co do zastosowanych materiałów jest ich naturalne skojarzenie z nadwodną rekreacją. Oba pomosty – spacerowy i ten dla pływających – są zatem realizowane z naturalnego drewna, odpornego na warunki atmosferyczne. Planujemy zróżnicowanie przerw między deskami obu pomostów – w przypadku pomostu pływackiego optymalnie jest zrealizować większe przerwy między deskami, dopuszczające większą pracę drewna podczas różnych stanów wilgotności. Z kolei pomost zewnętrzny, spacerowy dla zwiększenia wachlarza użytkowników należy zrealizować z drobniejszymi przerwami między deskami. Wewnątrz dużej elipsy wydzielającej teren plaży i na dnie basenów odnajdziemy naturalny, jasny piasek o złocistych refleksach i małym ziarnie – podobny do tego spotykanego na plażach Jastarni. Selekcji piasku należy poświęcić więcej czasu, gdyż to ona w przyszłości będzie stanowić o przyjemności z korzystania i tym samym popularności plaży. Budynek zaplecza plaży i kawiarni będzie posiadał tylko jedną, w pełni szklaną elewację, podporządkowaną przeważającej funkcji gastronomicznej lokali. Jej dodatkowym zadaniem jest odbicie jeziora Maltańskiego i plaży i tym samym uwypuklenie wrażenia wszechobecnego piasku i wody. Elementy małej architektury takie jak lampy, ławki, kosze, wieża ratownika czy zegar słoneczny mają się wpisywać w ogólne założenia koncepcji, zatem mają zejść na drugi plan. Wykonane będą w lekkiej konstrukcji stalowej (ocynkowanej i malowanej proszkowo na kolor czarny), a wykończone będą w drewnie tego samego gatunku co pomost. Strefa cienia realizowana będzie w lekkiej konstrukcji stalowej z jasnymi płóciennymi żaglami służącymi za zadaszenie, które będzie można magazynować w okresie zimy.
Zgodnie z podstawową ideą organizacji przestrzeni dla wszystkich, z poszanowaniem ich interesów proponujemy rozwiązanie ruchu rowerowego w zgodzie z ruchem pieszym. Posłuży temu bezkolizyjna obwodnica poprowadzona na tyłach amfiteatru, zapewniająca bezpieczeństwo wszystkim użytkownikom tarasów i ciągów pieszych. Ruch samochodowy ograniczony do wjazdu dla dostaw. Kosz na śmieci jeden i wspólny dla posiadaczy psów i dla tych którzy psów nie mają – z wbudowanym pojemnikiem na woreczki do zbierania psich odchodów, dający możliwość korzystania z plaży przez wszystkich jej użytkowników. Dzięki dużej powierzchni zagospodarowania plaży miejskiej, możemy zaproponować również dodatkowe sezonowe atrakcje i funkcje uzupełniające, podnoszące popularność terenu i zapewniające funkcjonowanie całoroczne: strefa foodtracków, ścianka wspinaczkowa, skatepark, tory do curlingu, strefa gier w bule itp.
