Dwory to dzielnica Oświęcimia znajdująca się w przemysłowej części miasta. Kiedyś była to wioska, której właścicielami była rodzina Hallerów. Należący do niej zespół dworski przecina dziś ulica, a większość budynków jest całkowicie zniszczona, jednak po jego północnej stronie zachował się park. Jego częścią jest piękna kaplica Hallerów z XIX w. z kaplicą i epitafiami poświęconymi bohaterskim członkom rodu.
Kaplica Hallerów w Oświęcimiu-Dworach (gdzie znajdują się również zakłady chemiczne, przez dekady największy pracodawca w mieście) jest częścią zespołu dworskiego wybudowanego w pierwszej połowie XIX wieku. Został on założony właśnie przez rodzinę Hallerów, która stworzyła tu park, a także wybudowała reprezentacyjne budynki, zabudowania gospodarcze i klasycystyczną kaplicę-mauzoleum. Pod koniec XIX w. naprzeciwko parku powstał folwark. W latach 20. XX w. w północnej części zespołu założono sad i szklarnie. W czasie II wojny światowej niemieccy naziści rozbudowali folwark, a na polach dworskich powstały zakłady chemiczne Buna Werke, gdzie wykorzystywano do pracy więźniów obozu koncentracyjnego. W czasach PRL-u działał tu natomiast PGR, a do dziś spośród wszystkich budynków dworskich w dobrym stanie zachowała się wyłącznie kaplica.
-Od 1964 r. zespół podworski użytkowany był przez Ośrodek Hodowli Zarodowej w Osieku. Zaniedbany park ulegał powolnej degradacji. Zniknęły krzewy ozdobne, częściowemu zatarciu uległy ścieżki parkowe. Budynki otrzymali w użytkowanie pracownicy ośrodka. W dawnym spichlerzu zorganizowano przedszkole – opisuje historię Agnieszka Żydzik-Białek z Muzeum Zamek w Oświęcimiu zajmującego się upowszechnianiem dziejów miasta. Jak dodaje, obecnie teren jest wpisany do rejestru zabytków i należy do miasta Oświęcim, a mieszkania w budynku dawnego dworu do osób prywatnych.
Kaplica została odrestaurowana kilkanaście lat temu przez miejski samorząd. Z historią obiektu i całej dzielnicy od ubiegłego roku mogą zapoznać się miłośnicy turystyki rowerowej. Z myślą o nich miasto przygotowało przystanek z tablicą informującą o dziejach tego miejsca. Tu krzyżują się bowiem dwie ścieżki rowerowe: jedna miejska, a druga międzynarodowa Greenways prowadząca z Wiednia do Krakowa. – Mieszkańcy Dworów chcieli, aby historia dzielnicy i parku Hallera została opisana i odpowiednio wyeksponowana – mówi Marek Tarnowski z oświęcimskiego ratusza.
Kaplica Hallerów i jej historia
Budowę kaplicy-mauzoleum rozpoczęto po śmierci jednej z właścicielek majątku w Dworach. Konkretnie: Barbary z Hallerów Romanowej, która zmarła w 1805 r. Kaplica jest obiektem murowanym i tynkowanym. Wzniesiono ją na planie okręgu. Wewnątrz znajduje się klasycystyczny ołtarz, po obu stronach którego wmurowano dwa epitafia. Są poświęcone pamięci przedstawicieli rodu Hallerów. Pierwsze upamiętnia mjr Cezarego Hallera de Hallenburg i zostały ufundowane 26 czerwca 1920 r. przez „cieszyniaków” w dowód pamięci i czci za jego bohaterską śmierć poniesioną w obronie Śląska Cieszyńskiego przed czeską agresją. Drugie epitafium upamiętnia ostatniego pochowanego tutaj przedstawiciela rodu, Cezarego Antoniego Hallera, który zmarł 8 lipca 1972 r.
Więcej informacji na temat historii miasta i miejsc wartych odwiedzenia podczas wizyty w Oświęcimiu można znaleźć w naszym artykule pt. “Oświęcim na weekend…” dostępnym w tym miejscu.
Tekst: Tomasz Kobylański
Zdjęcia: materiały UM Oświęcim / Muzeum Zamek w Oświęcimiu / Wikimedia Commons / Sakralne Dziedzictwo Małopolski
Dziękujemy za przekazanie szczegółowych informacji na temat historii miejsca Wydziałowi Promocji Miasta Urzędu Miasta Oświęcim oraz Muzeum Zamek w Oświęcimiu.
Czytaj też: Architektura w Polsce | Zabytek | Historia | Kościół | Oświęcim
