Zabytki sakralne od wieków stanowiły zarówno świadectwo wiary, jak i symbol kulturowego i historycznego dziedzictwa regionów, w których powstawały. Niemcy mogą poszczycić się licznymi perełkami architektury sakralnej, od gotyckiej katedry w Kolonii po barokowe kościoły Bawarii. Niestety, rozwój przemysłu, a zwłaszcza działalność kopalń odkrywkowych, niejednokrotnie kładzie się cieniem na losie tych bezcennych obiektów. Jednym z najbardziej jaskrawych przykładów jest XIX-wieczna katedra Świętego Lamberta w Immerath, która została zburzona w styczniu 2018 roku, by ustąpić miejsca rozbudowie kopalni węgla brunatnego Garzweiler.
Historia katedry św. Lamberta w Immerath
Kościół Świętego Lamberta w Immerath (nazywany przez miejscowych katedrą) powstał w latach 1888-1890 jako jedna z najpiękniejszych świątyń neoromańskich w regionie Nadrenii. Zaprojektowana przez architekta Erasmusa Schüllera, była inspirowana XII-wiecznym stylem architektonicznym, czerpiąc przede wszystkim z projektu kościoła Marii Himmelfahrt w Andernach am Rhein. Jej monumentalna forma odzwierciedlała dążenie do stworzenia sakralnego miejsca, które łączyłoby estetykę z funkcjonalnością. Kościół miał strukturę trójnawowej bazyliki, wybudowanej z tufu – skały wulkanicznej typowej dla tego regionu. Na szczególną uwagę zasługiwały dwie masywne wieże fasadowe, które stanowiły charakterystyczny punkt w krajobrazie Immerath. Wnętrze zdobiły sklepienia krzyżowo-żebrowe, nadające przestrzeni elegancji i lekkości. Do tego dochodziły liczne detale architektoniczne – od fryzów łukowych pod dachami łupkowymi, po bogato zdobione okna w kształcie dziurki od klucza. Sala głównego chóru była jednotraktowa i zakończona absydą z pięcioma smukłymi oknami, przez które wpadało światło, tworząc w środku niezwykłą atmosferę. Zewnętrzna fasada absydy była ozdobiona kamiennym krucyfiksem, umieszczonym w neoromańskiej niszy. Nawy boczne oświetlały okna clerestorium, a transept zdobiły potężne rozety, nadając całości harmonii i spójności.
Katedra Świętego Lamberta w Immerath przed wyburzeniem. Fot. Johan Bakker, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Zniszczenia II wojny światowej i odbudowa
Katedra, poświęcona 9 lipca 1891 roku, przetrwała wiele trudnych momentów, m.in. w czasie nalotów podczas II wojny światowej. W latach powojennych podjęto decyzję o jej odbudowie. Przeprowadzono wówczas gruntowne renowacje, przywracając kościołowi jego pierwotny blask. Do momentu rozbiórki był on ważnym ośrodkiem życia religijnego i kulturalnego lokalnej społeczności. W 2013 roku, w obliczu planów związanych z rozbudową kopalni, odbyło się ostatnie nabożeństwo w katedrze. Po uroczystej desakralizacji kościoła został on opuszczony, stając się przedmiotem debaty o ochronie dziedzictwa kulturowego i ekspansji przemysłu.
Rozbiórka katedry Świętego Lamberta i jej konsekwencje
Rozbiórka katedry św. Lamberta była częścią szerszego procesu związanego z likwidacją całej miejscowości Immerath. Wieś, zamieszkała przez ponad 1200 osób, została stopniowo przesiedlana przez koncern RWE. Zniszczenie kościoła wywołało liczne protesty lokalnej społeczności, aktywistów i ekologów. Przed rozbiórką udało się uratować niektóre elementy, takie jak dzwony, fragmenty krucyfiksu oraz witraże. W nowej wiosce, do której przeniesiono mieszkańców Immerath, powstała kaplica, a w przyszłości możliwe jest zbudowanie repliki katedry na centralnym placu. Dla wielu mieszkańców jednak historia oryginalnego budynku pozostaje niezastąpiona.
Katedra przed i podczas wyburzania. Fot. A. Nagel, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons i Raimond Spekking, via Wikimedia Commons
Innym przykładem, kiedy historia musiała ustąpić przemysłowi, były losy zabytkowego miasta Most w Czechach. Jego historię opisaliśmy TUTAJ.
Źródło: aleteia.org, virtuelles-museum.com
Czytaj też: Ciekawostki | Zabytek | Historia | Architektura sakralna | Niemcy
