Województwo mazowieckie wzbogaciło się o kolejny zabytek ruchomy, którym jest zespół mebli aptecznych pochodzący z lat 80. XIX wieku, zlokalizowany w aptece przy ul. 1 Maja 50 w Żyrardowie. Wpis do rejestru zabytków objął kilka kluczowych elementów wyposażenia, w tym stół ekspedycyjny, trójskrzydłowy przyścienny regał (repozytorium) oraz dwie ławy z oparciami, które od wielu lat pełnią swoje funkcje. Meble apteczne stanowią świadectwo historii miasta oraz są cennym przykładem rozwiązań konstrukcyjnych i stylistycznych, a także plastyki i sztuki użytkowej tamtego okresu.
Historia apteki w Żyrardowie jest ściśle związana z funkcjonowaniem fabryki włókienniczej, założonej w I połowie XIX wieku. Pierwsze ambulatorium medyczne, które działało w osadzie fabrycznej, zostało utworzone w 1860 roku, a przy nim powstała apteka dostępna wyłącznie dla pracowników żyrardowskich zakładów. Dopiero w 1883 roku placówka została przekształcona w aptekę ogólnie dostępną, co rozszerzyło grono jej odbiorców na mieszkańców całej okolicy.
Budynek przy ul. 1 Maja 50. Fot. Google Maps
W 1886 roku wzniesiono nowy budynek, który właściciele zakładów – Towarzystwo Aukcyjne Zakładów Żyrardowskich „Hielle i Dittrich” – przeznaczyli na ambulatorium i aptekę. To właśnie z tego okresu pochodzi unikalne wyposażenie, które w doskonałym stanie zachowało się do dziś. Meble zachwycają swoją konstrukcją oraz estetyką. Wykonano je z drewna o dwóch kolorach i bogato ozdobiono detalami, a poszczególne witryny czy szuflady wciąż opatrzone są wiekowymi tabliczkami wskazującymi na ich zawartość. Wnęki półek dodatkowo wyłożono lustrami. Całość pokryto lakierem, który nadaje zabytkowi wyjątkowej elegancji. W lokalu, oprócz mebli, zachowała się także posadzka, drzwi wejściowe oraz konstrukcja wiatrołapu.
Po zakończeniu II wojny światowej apteka była prowadzona przez Państwowe Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Farmaceutycznego „Cefarm” z Łodzi. W 1991 roku koncesja na prowadzenie sklepu oraz historyczne meble trafiły w ręce prywatnych właścicieli, którzy kontynuowali działalność i dbali o cenne wyposażenie. Dzięki temu przetrwało ono do dziś w tak doskonałej kondycji, mimo sędziwego wieku.
Zachowane meble apteczne stanowią nie tylko cenny element wyposażenia sklepu, ale również pełnią funkcję ważnego świadectwa historycznego. Są przykładem konstrukcji i stylistyki końca XIX wieku, a także dowodem na nieprzerwaną ciągłość funkcji aptecznej w tym samym budynku, który przetrwał zmieniające się warunki i okoliczności historyczne. Dziś pozostało już niewiele takich miejsc, dlatego wpis do rejestru zabytków dodatkowo ochroni bezcenne wyposażenie na kolejne lata.
źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie
fot. Kinga Lipke-Żurek / Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie
Czytaj też: Wnętrza | Zabytek | Historia | Meble | Architektura w Polsce | Ciekawostki
