Przechadzając się ulicą Marszałkowską w Warszawie możemy spotkać całą gamę przeróżnej zabudowy: od przedwojennej po zupełnie nową, od niskiej po strzelistą, od monumentalnej i szerokiej po wąską i kameralną. Nie brak tam kontrastów. Budynek stojący pod adresem Marszałkowska 81 różni się znacząco od swoich sąsiadów. Jaka jest jego historia?
Kamienica stoi pomiędzy dwoma dużymi, powojennymi, modernistycznymi budynkami w zachodniej pierzei ul. Marszałkowskiej. Powstała w latach 1905-1906 dla Izaaka Rothberga i Zygmunta Frumkina. Pierwotnie była to jedna z nielicznych warszawskich kamienic wzniesionych z pełnym zastosowaniem stylistyki secesyjnej na podstawie projektu uznanego architekta, Ludwika Panczakiewicza.
Kamienica obecnie.
We wrześniu 1939 kamienica szczęśliwie nie odniosła uszkodzeń i przetrwała w dobrym stanie przez następne lata. W trakcie powstania warszawskiego frontowy budynek uległ całkowitemu spaleniu. Mimo zniszczenia fasada kamienicy (wraz ze szczytem), a także elewacje podwórzowe zachowały się w stanie stosunkowo dobrym. Niestety, w związku z możliwością dojścia do katastrofy budowlanej zdecydowano o rozbiórce znacznej części spalonego budynku. Po 1948 roku podjęto decyzję o poszerzeniu ulicy Marszałkowskiej po jej zachodniej stronie. Wschodnia pierzeja ulicy pozostała tam, gdzie była przed wojną. Kamienice stojące po poszerzanej stronie zostały w większości wyburzone, ale kamienica pod nr 81 ocalała. Wyburzono tylko resztki domu frontowego, pozostawiając uproszczoną, wewnętrzną elewację jednego z jej podwórek jako fasadę wychodzącą na ul. Marszałkowską. Ta ściana nigdy nie miała tworzyć frontu budynku i nie miała być widoczna z reprezentacyjnej Marszałkowskiej, jednak wojenne i powojenne zawirowania historii to zmieniły.
W budynku wciąż można zobaczyć ozdobne zabytkowe drzwi, kute barierki, przedwojenne posadzki i secesyjną sztukaterię.
Widok z ul. ks. Skorupki na ul. Marszałkowską z budynkiem nr 81 podczas okupacji i to samo miejsce obecnie.
Okolica kamienicy w roku 1935 i 1944.
W roku 1945 i 2021.
Lata 1935 i 2021.
Spodobał Ci się ten temat? Znajdziesz u nas więcej historii związanych z warszawskimi kamienicami! To może Cię zainteresować:
- ZABYTKOWA KAMIENICA LEJBA OSMOSA W WARSZAWIE. CZY BUDYNEK CZEKA ROZBIÓRKA?
- KAMIENICA WOLFA KRONGOLDA W WARSZAWIE W KOŃCU BEZ RUSZTOWAŃ! PRZEDWOJENNY BUDYNEK ZNÓW ZACHWYCA.
- MODERNISTYCZNA KAMIENICA “JASNY DOM” W WARSZAWIE PO REMONCIE
Czytaj też: Warszawa | Zabytek | Architektura
Temat: Marszałkowska 81 – niezwykła historia zwykłej kamienicy.
Źródła: um.warszawa.pl, fotopolska.eu, warszawa.ap.gov.pl, mapa.warszawa.um.pl, ochronazabytkow.nid.pl
