To cenny przykład islamskiego budownictwa. Meczet w Kruszynianach zbudowany został z drewna. Położony jest w malowniczym regionie, w gminie Krynki w województwie podlaskim. Ze względu na wartości historyczne uznany został za pomnik historii.
Meczet zbudowany został prawdopodobnie w 1679 r. Wówczas król Jan III Sobieski nadał Tatarom ziemie w okolicach Krynek i Sokółki. Była to forma wdzięczności dla Tatarów, którzy walczyli z Turkami po stronie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jednak nie był to meczet, który widać na zdjęciach. Ten obecny zbudowany został w drugiej połowie XVIII wieku lub w pierwszej połowie XIX wieku w miejscu pierwszej konstrukcji.
Równie trudno ustalić, kto sfinansował budowę. Prawdopodobnie była to rodzina Krzeczowskich, która należała do najzamożniejszych rodzin tatarskich w tej części kraju. Późniejsze lata przynoszą już więcej potwierdzonych informacji. Wmurowana w fundament tablica informuje, że meczet został wyremontowany w 1846 r. Przez kolejne dziesięciolecia remontów było więcej, jednak prace prowadzone były w taki sposób, aby nie wpływały na oryginalny wygląd budynku.
Meczet zbudowany został na kamiennej podmurówce na planie prostokąta. Mihrab, czyli nisza w ścianie wskazująca kierunek, w którym znajduje się Mekka, znajduje się w ścianie południowej. W elewacji północnej i zachodniej znajdują się dwa przedsionki. Całość nakrywa wysoki trójspadowy dach. Nad bryłą dominuje niewielka wieżyczka z blaszanym hełmem. Drewniana świątynia ma zieloną elewacje, a jej niewielkie rozmiary sprawiają, że wygląda niczym maleńkie, wiejskie kościoły czy cerkwie.
Wnętrze świątyni ucierpiało podczas II wojny światowej. Niemcy urządzili tu szpital, jednak zrabowali jego cenne wyposażenie.
Meczet w Kruszynianach w 2012 r. został uznany za pomnik historii „Bohoniki i Kruszyniany – meczety i mizary”. Decyzję podjął prezydent Bronisław Komorowski. To najwyższa forma ochrony konserwatorskiej. Co ciekawe, dwa lata wcześniej (16 marca 2010 r.) meczet odwiedził książę Karol.
Ciekawostką jest też okolicznościowy znaczek pocztowy. Poczta Polska wyemitowała go 28 kwietnia 2022 r. Wydrukowano 90 tysięcy sztuk, a autorem projektu znaczka był Jarosław Ochendzan. Nominał znaczka wyniósł 3,60 zł.
zdjęcia: Mariusz Cieszewski, źródło: MSZ
Czytaj też: Architektura sakralna | Zabytek | Drewno | Historia | whiteMAD na Instagramie
