Most w Maurzycach może już wkrótce ponownie zyskać światowy rozgłos. Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej zaproponował Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad wpisanie tego wyjątkowego obiektu na krajową Listę Pomników Historii, nadzorowaną przez Prezydenta RP. To ważny pierwszy krok na drodze do umieszczenia budowli na prestiżowej Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, gdzie znajdują się najcenniejsze i najbardziej unikatowe zabytki kultury i techniki.
Most w Maurzycach – przełom nad Słudwią
Niewielki most w Maurzycach, bo mierzący zaledwie 27 metrów długości i niespełna siedem metrów szerokości, ma ogromne znaczenie w historii światowej inżynierii. Położony jest na rzece Słudwi niedaleko Łowicza, przy drodze krajowej nr 92. Niepozorna wyjątkowość budowli kryje się w jej konstrukcji – to pierwszy na świecie spawany most drogowy. Obiekt powstał w 1928 roku według projektu profesora Stefana Bryły, wybitnego inżyniera i pioniera spawalnictwa. Zamiast tradycyjnego nitowania, Bryła zastosował tutaj nowatorską wówczas metodę spawania elementów stalowych. Zabieg ten pozwolił znacznie zmniejszyć masę konstrukcji, z 70 do 56 ton. Przekładało się to na realne oszczędności materiałowe i czasowe. Most szybko zyskał międzynarodowy rozgłos, przyciągając uwagę specjalistów z całego świata i stając się swoistym fenomenem. Obiekt ucierpiał w czasie II wojny światowej, lecz został szybko odbudowany i służył kierowcom przez kolejne dziesięciolecia. Od końca lat 70. pozostaje wyłączony z ruchu, będąc jednak dostępnym do zwiedzania obiektem zabytkowym. W jego pobliżu można zaparkować auto i dokładnie obejrzeć światowej sławy konstrukcję.
Inżynier, który wyprzedził epokę
Prof. Stefan Bryła to jedna z czołowych postaci polskiej nauki okresu międzywojennego. Jest autorem ponad 250 publikacji naukowych, projektantem i wykładowcą akademickim. Przez pewien czas pracował także w Stanach Zjednoczonych, uczestnicząc w budowie nowojorskich wieżowców, w tym Woolworth Building. W Polsce współtworzył m.in. warszawski Prudential, czyli najwyższy budynek II Rzeczypospolitej. Potężna konstrukcja, mimo ostrzału w czasie powstania warszawskiego, przetrwała wojnę i stoi do dziś. W dorobku Bryły znajdują się również dobrze znane warszawiakom gmachy Poczty Głównej i Muzeum Narodowego, budynek Marynarki Wojennej oraz hale Fabryki Parowozów.
W 1929 roku projektant został członkiem międzynarodowej komisji mostów i konstrukcji inżynierskich, co tylko potwierdziło jego renomę i wyjątkowe umiejętności. Po wybuchu wojny zaangażował się w działalność konspiracyjną w strukturach Armii Krajowej. Opracował wówczas m.in. instrukcję dotyczącą niszczenia mostów stalowych, a jednocześnie przygotował plan powojennej odbudowy kraju. Pełnił też funkcję dziekana tajnego Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Został aresztowany przez gestapo 16 listopada 1943 roku w Warszawie i niecały miesiąc później rozstrzelany. Miejsce wiecznego spoczynku Stefana Bryły pozostaje dziś nieznane, natomiast symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim. Mottem życia inżyniera były słowa: „Trzeba myśleć i trzeba pracować”.
Most w Maurzycach – dziedzictwo docenione
W 1964 roku ustanowiono nagrodę imienia Stefana Bryły, przyznawaną przez Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa za wybitne osiągnięcia naukowo-badawcze. W 1995 roku natomiast Amerykańskie Towarzystwo Spawalnicze uhonorowało most w Maurzycach nagrodą Historic Welded Structure Award, a w 2010 roku obiekt zdobył nagrodę „Zabytek Zadbany” przyznawaną przez Ministra Kultury. Wpisanie mostu na Listę Pomników Historii to dopiero początek większej procedury. Wniosek musi zostać zatwierdzony przez Generalnego Konserwatora Zabytków, a następnie zaopiniowany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa i Radę Ochrony Zabytków. Dopiero wtedy może trafić do Prezydenta RP. Jeśli zostanie zaakceptowany, możliwe będzie rozpoczęcie starań o wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Warto zauważyć, że dotychczas na liście Pomników Historii znalazł się tylko jeden most – ten w Ozimku nad Małą Panwią. Most w Maurzycach ma szansę dołączyć do tego elitarnego grona i stać się pierwszym polskim mostem spawanym uhonorowanym wpisem na listę UNESCO.
Źródło: gov.pl
Czytaj też: Historia | Zabytek | Architekt | Ciekawostki | Architektura w Polsce
