Mur warszawskiego getta przy ulicy Złotej. 82 lata temu zamknięto jego bramy.

·18 listopada 2022

Historia Warszawy wiąże się nierozerwalnie z dziejami żydowskiej społeczności. W momencie wybuchu II wojny światowej stolicę zamieszkiwało niemal 360 tys. Żydów. Stanowiło to 1/3 ogółu ludności miasta. W październiku 1940 roku utworzono warszawskie getto, które odgrodzono od reszty miasta trzymetrowym murem. Miał on rzekomo ochronić ludność stolicy przed epidemią. W rzeczywistości ta izolacja dzielnicy, zamieszkanej głównie przez Żydów, była integralną częścią antysemickiej polityki Trzeciej Rzeszy. Po zakończeniu II wojny światowej ocalałe mury zamkniętej żydowskiej dzielnicy, wraz z zabudową, zostały w większości wyburzone. Na szczęście zachowały się fragmenty, które niegdyś stanowiły tę granicę między dwoma światami – żydowskim i „aryjskim”. Jednym z nich jest mur warszawskiego getta przy ulicy Złotej 62.

Pod adresem ul. Złota 62 znajduje się pozostałość getta. Jest to fragment ściany przedwojennego budynku o wysokości ok. 6 metrów. Zachowany mur wyznaczał obszar tzw. małego getta, czyli pierwotnego obszaru dzielnicy żydowskiej w latach 1940-1941. W 1989 roku staraniami Mieczysława Jędruszczaka fragment muru wpisano na listę zabytków.

Mur getta na jednej z warszawskich ulic, rok 1940.

Znajduje się na nim m.in. tablica pamiątkowa odsłonięta 26 maja 1992 roku przez prezydenta Izraela Chaima Herzoga podczas oficjalnej wizyty w Polsce, a także plan warszawskiego getta, odsłonięty 16 listopada 2022 roku, w związku z obchodami 82. rocznicy zamknięcia bram getta. Pojedyncze cegły pochodzące z tego fragmentu muru trafiły do Muzeum Historii Holocaustu Yad Vashem w Jerozolimie oraz do muzeów w Houston i Melbourne. Przechodząc przez podwórze w kierunku północnym można trafić na drugą pozostałość muru przy ul. Siennej 55. Sama kamienica, a właściwiej jej oficyna, jest pozostałością po większym budynku, który stał tam przed wojną. Podczas odbudowy miasta zniszczoną część frontową rozebrano, a oficynę postanowiono zachować. Przy ul. Złotej stoi jeszcze jedna ciekawa oficyna, o której pisaliśmy tutaj: Oficyna przy ulicy Złotej 65B w Warszawie. Niechciany relikt przedwojennej stolicy.

Obwieszczenie wydane przez gubernatora dr. Fischera, informujące o zakazie opuszczania przez Żydów wyznaczonej im „dzielnicy” i karze śmierci za pomaganie uciekinierom ukrywającym się poza gettem. (listopad 1941 roku)

Okolica Złotej 62 z widoczną oficyną kamienicy, która została zachowana.

W 1939 roku Warszawa stanowiła największe na świecie skupisko ludności pochodzenia żydowskiego, zaraz po Nowym Jorku. Niemiecka okupacja przyniosła kres ich istnieniu. W getcie stłoczono pod przymusem setki tysięcy osób. Łączna liczba jego ofiar szacowana jest na ok. 400 tys. osób, z czego ok. 92 tys. zginęło lub zmarło w Warszawie (głównie ofiary głodu i chorób), a ok. 300 tys. w obozie zagłady w Treblince i w trakcie dwóch akcji wysiedleńczych. Warszawskie getto było największym spośród wszystkich utworzonych w okupowanej Europie.

Spodobał Ci się ten temat? Znajdziesz u nas więcej historii związanych z warszawskimi zabytkami! To może Cię zainteresować:

Czytaj też: Zabytek | Architektura