Kościół Świętego Pawła we Wrocławiu

Nieodbudowany Wrocław: kościół św. Pawła był jedną z największych świątyń w mieście

Kościół Świętego Pawła, znany także jako Pauluskirche, to jeden z nieistniejących już symboli przedwojennego Breslau, którego historia wpisuje się w burzliwe dzieje miasta. Wzniesiony w 1913 roku na dzisiejszym Szczepinie, był nie tylko jednym z najważniejszych obiektów sakralnych epoki, ale także miejscem o głębokim znaczeniu społeczno-politycznym. Choć przestał istnieć w latach 60. XX wieku, jego dziedzictwo zasługuje na przypomnienie.

Powstanie kościoła Świętego Pawła i kontekst historyczny

Kościół Świętego Pawła został zaprojektowany przez niemieckiego architekta Arthura Kicktona w stylu neorenesansowym. Lokalizacja na robotniczym Przedmieściu Mikołajskim, dzisiejszym Szczepinie, miała szczególne znaczenie – był to obszar dynamicznego rozwoju przemysłowego i urbanistycznego na początku XX wieku. Uroczyste otwarcie świątyni miało miejsce 17 marca 1913 roku. Data ta nie była przypadkowa – obchody nawiązywały do setnej rocznicy ogłoszenia odezwy króla Prus, Fryderyka Wilhelma III, „Do mego ludu” (An Mein Volk), która była wezwaniem do walki z wojskami Napoleona. W tym samym, jubileuszowym roku zakończono również budowę Hali Stulecia.

Świątynia w 1916 roku. Źródło: Zentralblatt der Bauverwaltung

Zobacz

Kościół Świętego Pawła – architektura

Kościół św. Pawła był jedną z największych budowli sakralnych we Wrocławiu. Charakteryzował się monumentalną, trzynawową konstrukcją z 1400 miejscami siedzącymi. Najbardziej rozpoznawalnym elementem świątyni były dwie wieże o wysokości 65 metrów, nadające obiektowi majestatyczny wygląd. Przy kościele funkcjonowało rozbudowane centrum parafialne, obejmujące dom parafialny, aulę oraz ogród, co czyniło go ważnym ośrodkiem życia społecznego i religijnego.

II wojna światowa w Breslau – losy kościoła

Lata 30. i 40. XX wieku były trudnym okresem w historii kościoła. Podczas reżimu nazistowskiego świątynia stała się miejscem oporu przeciwko polityce narodowosocjalistycznej. Pastor Kurt Bornitz, aktywny działacz Kościoła Wyznającego, odważnie sprzeciwiał się władzom. Jego heroizm przypłacił życiem – został rozstrzelany na rozkaz Gestapo w styczniu 1945 roku. W czasie oblężenia Festung Breslau podczas II wojny światowej kościół został przekształcony w strażnicę, a wiele zabudowań parafialnych zniszczono na rozkaz gauleitera Hanke. Sama świątynia została poważnie uszkodzona w wyniku bombardowań i walk ulicznych.

Powojenna historia Wrocławia

Po zakończeniu wojny ruiny kościoła oceniono jako pozbawione wartości zabytkowej. W latach 60. XX wieku zdecydowano o ich wyburzeniu, co odzwierciedlało powojenne podejście do architektury Wrocławia – priorytetem była odbudowa infrastruktury miejskiej kosztem innych obiektów. Na miejscu dawnej świątyni w latach 70. wzniesiono Centrum Diagnostyki Medycznej „Dolmed”.

Zabudowania kościelne w latach 20. i to samo miejsce dzisiaj. Źródło: „Der Evangelische Kirchbau Schlesiens von der Reformation bis zur Gegenwart”, Wiesenhütter A. – Evangelischer Presseverband für Schlesien, Breslau 1926 i Google Maps

Dolmed – nowy symbol Szczepina

Budynek Dolnośląskiego Centrum Medycznego „Dolmed” został zaprojektowany przez Annę i Jerzego Tarnawskich. Gmach wzniesiono w latach 1974–1977 w stylu modernistycznym. Charakteryzuje się oryginalną formą odwróconego ostrosłupa uniesionego nad ziemią. Obok budynku zlokalizowano fontannę ozdobioną rzeźbą „Łabędzie” autorstwa Jerzego Boronia, która stanowi jeden z akcentów artystycznych tej części miasta. Choć kościół św. Pawła już nie istnieje, jego historia pozostaje ważnym świadectwem przeszłości Wrocławia. Przypomina o losach miasta, którego tożsamość kształtowały zmienne granice, wojny i decyzje polityczne.

Źródło: wroclaw.pl, polska-org.pl

Czytaj też: Architektura w Polsce | Ciekawostki | Historia | Architektura sakralna | Wrocław

Szczepin w 1925 i 2024 roku. Źródło: Deutsche Fotothek www.deutschefotothek.de i Google Earth

BESTSELLERY W NASZYM SKLEPIE

przesuń i zobacz więcej