Autorem projektu jest Michał Kiercz, absolwent Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. Przygotował pracę dyplomową, która pokazuje, jak starym modernistycznym budynkom z lat 70. w Dąbrowie Górniczej nadać nową funkcję i wewnątrz zaprojektować mieszkania.
Projekt „Rewitalizacja dziedzictwa architektury lat 70-tych XX w. – adaptacja budynków typu Lipsk w Dąbrowie Górniczej na mieszkania niskobudżetowe” powstał pod opieką dr hab. inż. arch. Jolanta Sroczyńska. prof. PK. Swój projekt przygotował chcąc nie tylko zwrócić uwagę na kwestię ochrony dziedzictwa architektury lat 70. XX wieku, ale też poruszyć temat dostępności mieszkań niskobudżetowych i możliwości, jakie daje adaptacja istniejącej tkanki architektonicznej.
Michał Kiercz zprzygotował projekt modernizacji budynków typu Lipsk w Dąbrowie Górniczej, które kiedyś działały jako hotele robotnicze Huty Katowice. W jego wizji zmieniają się w przyjazne przestrzenie mieszkaniowe. Projekt budynków typu Lipsk opracowany został na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. Cechowały się konstrukcją stalową i lekkimi ścianami osłonowymi. Ich budowa była stosunkowo szybka. Bezkolumnowa konstrukcja takich budynków zapewniała nadanie piętrom dowolnego układu. Takie budynki idealnie nadawały się do aranżacji administracyjnych i biurowych, ale też akademiku czy hotelu robotniczego.
Budynki wyróżniają się zdecydowaną kolorystyką oraz równymi podziałami. Konst
rukcja ścian osłonowych składała się z pionowych i poziomych profilii stalowo-aluminiowych, które były częścią paneli elewacyjnych. Poszczególne części powstawały w kombinacie w Lipsku i były eksportowane do 45 państw na świecie. Sześć takich budynków „trafiło” do Dąbrowy Górniczej. A do całej Polski nawet 150.
Obiekty wznoszone w systemie Lipsk nie były jednak pozbawione wad. Brak zaawansowania technologicznego poszczególnych elementów względem termoizolacji skutkował wysokimi temperaturami wewnątrz budynków w okresie letnim oraz niskimi temperaturami w okresie zimowym. Istotną kwestią jest również wykorzystanie płyt azbestowych w strukturze ścian osłonowych, których stosowanie obecnie jest zabronione.
Obecnie obszar osiedla w Dąbrowie Górniczej jest zdegradowany, jeden z budynków typu Lipsk został wyburzony kilka lat temu, w jednym z nich znajdują się mieszkania socjalne, jednak budynek wymaga pilnej modernizacji, w drugim natomisat pełniona jest funkcja administracyjna, gdzie poszczególne firmy wynajmują przestrzenie do pracy. Pozostałe trzy budynki systemu są opuszczone.
Młody projektant zwraca uwagę na architektoniczną wartość budynków. Uważa, że powinny zostać objęte prawną ochroną. Jego projekt zakłada przeprowadzenie modelowej modernizacji technologicznej z wykorzystaniem współczesnych rozwiązań w dziedzinie budownictwa oraz rozwiązań proekologicznych, które przyczynić się będą mogły do odpowiedniego przystosowania tego projekt do dalszego funkcjonowania wobec wymaganych standardów i norm, a także przyczynią się do obniżenia jego negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Michał Kiercz chciałby też odtworzyć szósty budynek osiedla, który już nie istnieje.
Docelowo budynki miałyby stać się atrakcyjną i niedrogą przestrzenią do życia. Ma kilka pomysłów na nowe układy wnętrz. Pierwszy z nich to korytarzowy układ typologii głównej wnętrza, która w największym stopniu nawiązuje do pierwotnego projektu systemowego. Bazując na obserwacjach oraz zgromadzonych opiniach, w oryginalnej wersji projektu korytarze były długie i ciemne, doświetlone wyłącznie oświetleniem sztucznym oraz dwoma oknami na krańcach traktów. Aby ciąg komunikacyjny stał się miejscem o odmiennym charakterze, w centralnej części budynku projektuje się otwartą przestrzeń dla mieszkańców budynku, która poza funkcją społeczną, wpłynie pozytywnie na odbiór miejsca zapewniając tym samym jego naturale doświetlenie i zmianę percepcji wnętrza.
Kolejnym układem organizacyjnym jest galeriowiec. Za sprawą skupienia komunikacji horyzontalnej w obiekcie na zewnątrz, proponuje się mieszkania, które dostępne z galerii otrzymują typologię mieszkań względem szerokości całego obiektu. Układ taki pozwala na naturalny ciąg przewietrzania wnętrz, przyczyniając się tym samym do poprawy komfortu mieszkalnego. W proponowanym układzie części wspólne dla mieszkańców zlokalizowane są w dwóch strefach przy wewnętrznych klatkach schodowych, a także w centralnej przy typologii jednopoziomowych mieszkań.
Z uwagi na charakter funkcjonalny oraz współczesne standardy, proponuje się zastosowanie galerii oraz balkonów wraz z modułami drzwi zastępującymi oryginalne fragmenty ściany osłonowej. Zabieg ten sprawi, że zaprojektowane mieszkania, otrzymają dodatkową przestrzeń na zewnątrz i pozytywnie wpłyną na komfort mieszkańców. Nowoprojektowane galerie oraz balkony zamontowane będą na konstrukcji stalowej.
Dodatkowo w projekcie studenta budynki typu Lipsk zyskują użytkową przestrzeń na dachach. Mogłyby tam powstać tarasy pełniące funkcję miejsc spotkań i aktywności.
Koncepcji towarzyszą też propozycje proekologicznych rozwiązań. Budynki byłyby ocieplone, zbierać energię dzięki panelom fotowoltaicznym zintegrowanym z panelami elewacji oraz w formie lameli na pergoli na dachach. Na tych ostatnich miałyby też powstać ogrody, a zbierana deszczówka pozwalałaby nawadniać zieleń w suche dni. Zmienić miałoby się też otoczenie. Architekt proponuje realizację projektu opracowanego przez Miastoprojekt Katowice i wykonanie nowych nasadzeń z budową boisk sportowych.
Praca dyplomowa otrzymała wyróżnienie w kategorii Architektura na nalepszą pracę dyplomową obronioną w roku akademickim 2022/2023 na Politechnice Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie oraz otrzymała wyróżnienie w międzynarodowym konkursie im. Profesora Jana Zachwatowicza, na najlepsze prace dyplomowe studentów szkół wyższych podejmujące problematykę ochrony dziedzictwa kulturowego w roku 2024, organizowanym przez Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS.
projekt: Michał Kiercz
Czytaj też: Architektura w Polsce | Modernizm | Architektura PRL | Renowacja | whiteMAD na Instagramie
