Kamienica przy ulicy Nowy Świat 15/17 to ważny element architektoniczny i historyczny warszawskiego krajobrazu. Budynek od 2022 roku stoi pusty, a jego przyszłość pozostaje niepewna. Przez siedem dekad mieścił się tam salon Empiku, jednak podwyżki czynszu oraz potrzeba kosztownego remontu doprowadziły do zamknięcia placówki. Obecnie kamienica jest w gestii Zarządu Mienia Skarbu Państwa, a jej przyszłość zależy od decyzji Prezydenta m.st. Warszawy i Wojewody Mazowieckiego.
Historia kamienicy przy Nowym Świecie 15/17 sięga początków XIX wieku. W 1823 roku na posesji nr 15 stanęła pierwsza duża kamienica, zaprojektowana przez Adolfa Schucha dla Antoniego Husaka. W 1882 roku budynek przeszedł gruntowną przebudowę pod nadzorem Józefa Hussa, która obejmowała podniesienie go o jedno piętro i dodanie zdobień. W XIX wieku w kamienicy mieściły się kawiarnie i lokale, takie jak popularna „Café Club,” w której bywała warszawska elita intelektualna, w tym Stefan Żeromski i Władysław Reymont. Sąsiadująca kamienica pod numerem 17 została wybudowana w latach 1849–1851 według projektu Henryka Marconiego i należała do Władysława Pusłowskiego. Choć była mniejsza i bardziej skromna, stylistycznie harmonizowała z neorenesansowym pałacem Kossakowskich.
Kamienica w latach 30. Źródło: Archiwum Państwowe w Warszawie
Podczas okupacji niemieckiej kamienica była miejscem strategicznym, co przyciągało uwagę polskiego ruchu oporu. W lokalu „Café Club” odbyły się dwa zamachy przeprowadzone przez Gwardię Ludową. Budynki przy Nowym Świecie 15/17 doznały poważnych zniszczeń w czasie działań wojennych, miały m.in. uszkodzone dachy i fasady. W wyniku powojennych decyzji administracyjnych, resztki kamienic zostały rozebrane. Po wojnie, na podstawie tzw. Dekretu Bieruta, posesja przeszła na własność Skarbu Państwa. W latach 1949–1950 na rogu Nowego Światu i Alej Jerozolimskich powstała nowa kamienica w stylu socrealistycznym, zaprojektowana przez Zygmunta Stępińskiego. Budynek ten zyskał sławę dzięki umieszczonemu na jego elewacji napisowi „CAŁY NARÓD BVDVJE SWOJĄ STOLICĘ.” Użycie V zamiast U miało tutaj funkcję stylistyczną – nadawało napisowi charakter antyczny, a przez to bardziej doniosły.
Al. Jerozolimskie, róg Nowego Światu – fot. sprzed 1916 r. i widok współczesny. Fot. Tygodnik Stolica nr 4 (1259) 23.01.1972 i Google Maps
Kamienica w 1938 i 2022. Źródło: Archiwum Państwowe w Warszawie i Google Maps
W 1951 roku w budynku otwarto Klub Międzynarodowej Prasy i Książki, który w latach 90. przekształcił się w salon Empik. Przez lata był to jeden z najbardziej rozpoznawalnych punktów w Warszawie, miejsce spotkań, sprzedaży książek, muzyki i organizacji wydarzeń kulturalnych. Empik, który przez dekady wynajmował przestrzeń w budynku, ostatecznie opuścił go w 2022 roku z powodu podwyżki czynszu oraz nierozwiązanego sporu dotyczącego remontu. Pusty budynek zaczął niszczeć, a brak konkretnych planów na jego przyszłość budzi obawy, że cenny zabytek pozostanie niezagospodarowany i popadnie w kompletną ruinę.
Kamienica znalazła się w centrum uwagi, kiedy wojewoda mazowiecki Tobiasz Bocheński planował otworzenie tam Centrum Obsługi Klienta Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego. Jednak zmiana władzy i wybór nowego wojewody Mariusza Frankowskiego spowodowały wycofanie się z tych planów. Przyszłość budynku pozostaje zatem nadal niepewna – trwają rozmowy między Urzędem Wojewódzkim a Prezydentem Warszawy w sprawie dalszego wykorzystania nieruchomości.
Pusta i niszczejąca kamienica czeka na swoją nową rolę w sercu stolicy. Decyzje władz miejskich i wojewódzkich będą kluczowe dla jej przyszłości – czy stanie się ponownie ważnym punktem na mapie Warszawy, czy też pozostanie symbolem niewykorzystanego potencjału historycznego miejsca.
Źródło: fotopolska.eu, tvn24.pl
Czytaj też: Kamienica | Warszawa | Architektura w Polsce | Ciekawostki | whiteMAD na Instagramie
