Pałac w Jadwisinie, znany także jako pałac Radziwiłłów, jest cennym zabytkiem architektury położonym malowniczo na wysokiej skarpie nad Narwią. Jego budowa została ukończona w 1898 roku, a za projekt odpowiadał francuski architekt François Arveuf, który nadał budowli styl nawiązujący do renesansu francuskiego.
Pałac wyróżnia się asymetrycznym układem brył, licowanych czerwono-brunatnymi płytkami ceramicznymi, które kontrastują z bujną zielenią parkową, oraz wieżą w elewacji frontowej. Nad głównym wejściem widnieje monogram pierwszych właścicieli – Jadwigi i Macieja Radziwiłłów, a od strony rzeki w ryzalicie umieszczono herby rodowe „Ślepowron” Krasińskich i „Trąby” Radziwiłłów. W pobliżu pałacu wzniesiono stylowe oficyny z wozownią i stajniami. Około 1900 roku wokół pałacu urządzono park krajobrazowy, który po prawie 100 latach przekształcono w rezerwat przyrody „Jadwisin”, obejmujący 93 hektary dawnej Puszczy Serockiej.
Pałac Radziwiłłów w 20-leciu międzywojennym. Źródło: Polona
Pałac i dobra zegrzyńskie były własnością Radziwiłłów do 1939 roku. Ostatnimi właścicielami przed II wojną światową byli Konstanty Mikołaj Radziwiłł i jego żona Maria z Żółtowskich. Konstanty Radziwiłł, w stopniu podporucznika rezerwy, brał udział w wojnie obronnej 1939 roku, walcząc jako obserwator w 13. Eskadrze Lotniczej. Po wkroczeniu wojsk hitlerowskich Radziwiłłowie musieli opuścić pałac i zamieszkali w leśniczówce koło Arciechowa.
Podczas II wojny światowej Konstanty Radziwiłł, używając pseudonimu „Korab”, zaangażował się w działalność konspiracyjną jako oficer-kwatermistrz III Batalionu w Nieporęcie. W sierpniu 1944 roku, po walkach powstańczych, został aresztowany przez Niemców i prawdopodobnie rozstrzelany 14 września 1944 roku na terenie Zegrza. Jego szczątki przypadkowo odnaleziono w 1969 roku, a identyfikację umożliwił medalik szkaplerzny z wizerunkiem św. Jana Bosko, który otrzymał od prymasa Augusta Hlonda.
Po II wojnie światowej majątek w Jadwisinie został rozparcelowany, a pałac przekazano Ministerstwu Oświaty. W 1960 r. przejęła go Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. Od tego czasu pilnie strzeżona rezydencja stała się miejscem wypoczynku komunistycznych działaczy, ale też miejscem szkoleń aktywu partyjnego. Po przemianie ustrojowej pałac otworzył się dla innych gości i prowadził komercyjną działalność hotelowo-gastronomiczną. W 2016 roku rodzina Radziwiłłów odzyskała rezydencję, ale wkrótce ją sprzedała.
Obecnie pałac i rezerwat „Jadwisin” są niedostępne dla turystów. Mimo to, pałac Radziwiłłów pozostaje ważnym świadectwem historii i architektury, przyciągającym uwagę zarówno historyków, jak i miłośników pięknych, zabytkowych rezydencji.
Źródło: historia.serock.pl, jezioro.zegrzynskie.pl
Czytaj też: Architektura | Zabytek | Pałac | Architektura w Polsce | Wille i rezydencje
