Pałac Szlenkierów to jeden z najbardziej wyjątkowych zabytków Warszawy. Jest położony przy pl. Jana Henryka Dąbrowskiego 6 i obecnie pełni rolę siedziby Ambasady Republiki Włoskiej. Budynek został wpisany do rejestru zabytków w 1965 roku. Stanowi wyjątkowy przykład architektury historyzującej, która wyróżniała się na tle warszawskiej zabudowy końca XIX wieku.
Budowę pałacu rozpoczęto w 1881 roku, a ukończono dwa lata później. Inicjatorem przedsięwzięcia był Karol Jan Szlenkier (Schlenker), który zapragnął wznieść dla siebie i rodziny wygodną siedzibę położoną w centrum miasta. Mężczyzna był przedstawicielem zamożnej rodziny kupieckiej o niemieckich korzeniach, która przybyła do Warszawy ze Schwarzwaldu w XVII wieku. Projekt budynku wyłoniono w drodze konkursu ogłoszonego w 1880 roku, w którym uczestniczyli najwybitniejsi architekci tamtego okresu. Ostatecznie wybrano projekt Witolda Lanciego, a pałac wybudowano przy placu Zielonym (obecnie Dąbrowskiego).
Gmach w 2007 roku. Fot. Isee1, CC BY 2.5 PL, via Wikimedia Commons
Fasada gmachu inspirowana była włoskim Palazzo Davia Bargellini w Bolonii. Parter zdobiło mocne boniowanie, a okna i drzwi balkonowe wzorowano na pracach Sebastiana Serlio, słynnego architekta renesansu. Charakterystycznym elementem były atlanty podtrzymujące balkon oraz postacie symbolizujące przemysł i handel. Na tyłach obiektu wzniesiono oficyny.
Pałac w 1927 i 2024 roku. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl/ i whiteMAD/Mateusz Markowski
Wnętrza pałacu zaprojektowano z przepychem, co uczyniło go jedną z najokazalszych rezydencji Warszawy, porównywaną jedynie do pałacu Kronenberga, o którym pisaliśmy TUTAJ. Do dziś zachowała się reprezentacyjna klatka schodowa wykonana z białego marmuru z kolumnami jońskimi, a także dawna sień przejazdowa. Karol Jan Szlenkier zgromadził w pałacu liczne dzieła sztuki, w tym obrazy Wojciecha Gersona oraz rzeźby przedstawiające postacie mitologiczne.
Po zakończeniu I wojny światowej wystawny pałac, obciążony wysoką hipoteką, stał się zbyt dużym ciężarem dla rodziny, która podjęła decyzję o jego sprzedaży. Budynkiem zainteresowała się włoska misja dyplomatyczna, a ostatecznie w 1922 roku gmach został przekształcony w jej siedzibę. Podczas II wojny światowej pałac doznał poważnych zniszczeń, szczególnie w wyniku bombardowań w 1939 roku i podczas powstania warszawskiego w 1944 roku. Najbardziej ucierpiała fasada od strony pl. Dąbrowskiego i dach, a wnętrza zostały splądrowane. Mimo uszkodzeń pałac przetrwał przez wzgląd Niemców na dawnego sojusznika, jakim były Włochy.
Gmach w 1938 i 2024 roku. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl/ i whiteMAD/Mateusz Markowski
Po wojnie rozpoczęto remont budynku, którego część zakończono w 1948 roku, a dalsze prace kontynuowano w latach 50. Fasada frontowa została odtworzona tylko częściowo, zrezygnowano wówczas z wielu oryginalnych elementów, takich jak atlanty czy pierwotne boniowanie. Wnętrza zyskały nową dekorację sztukatorską w duchu klasycyzmu, wykonaną przez włoskich rzemieślników. Po odbudowie pałac nadal pełnił funkcję ambasady.
Pałac Szlenkierów podczas okupacji i obecnie. Źródło: Archiwum Państwowe w Warszawie i whiteMAD/Mateusz Markowski
Niestety, obecny stan pałacu pozostawia wiele do życzenia. Obiekt wymaga gruntownego remontu, czego dobitnymi dowodami są odpadające tynki, łuszcząca się farba na elewacji, zniszczone rzeźby i okna oraz zawilgocone mury. W celu zapewnienia bezpieczeństwa zamontowano ochronne siatki oraz rusztowania na niestabilnej attyce, jednak właściwych prac póki co nie podjęto. Jak zapewnił na początku roku ambasador Włoch w Polsce Luca Franchetti Pardo, remont gmachu jest dla niego priorytetem.
Budynek w 1955 i 2024 roku. Źródło: Archiwum Państwowe w Warszawie i whiteMAD/Mateusz Markowski
Pałac Szlenkierów to ważny element dziedzictwa architektonicznego Warszawy, który świadczy o bogactwie i kunszcie epoki XIX wieku. Pomimo licznych zniszczeń i późniejszych uproszczeń, zachowane elementy wnętrz i fasady wciąż robią wrażenie. Wymaga on jednak pilnych prac konserwatorskich, aby przywrócić mu dawną świetność i zapewnić bezpieczeństwo użytkownikom oraz przechodniom. Jego wartość historyczna i artystyczna zasługują na szczególną troskę i uwagę.
Źródło: topo-grafie.uw.edu.pl, polskiezabytki.pl, warszawa.wyborcza.pl
Czytaj też: Pałac | Warszawa | Architektura w Polsce | Ciekawostki | whiteMAD na Instagramie
