XVIII-wieczny pałac w Goszczu był niegdyś jedną z najwspanialszych rezydencji na Dolnym Śląsku, porównywaną z najpiękniejszymi barokowymi pałacami ówczesnej Europy. Dziś, dzięki staraniom władz Twardogóry i przeprowadzonej renowacji, odzyskał część swojego dawnego blasku, choć w formie trwałej ruiny. Efekty prac renowacyjnych zostały docenione w 2023 roku w prestiżowym konkursie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Zabytek Zadbany”, gdzie pałac w Goszczu zdobył nagrodę w kategorii rewaloryzacji przestrzeni kulturowej i krajobrazu.
Goszcz, z pierwszą wzmianką sięgającą 1155 roku, przez wieki był miejscem o strategicznym znaczeniu. Od XII wieku należał do biskupów wrocławskich, a w 1605 roku trafił w ręce rodu von Dohnów. Jednak prawdziwy rozkwit nadszedł dopiero w XVIII wieku, kiedy to Heinrich Leopold von Reichenbach nabył Goszcz i rozpoczął budowę monumentalnej rezydencji w stylu barokowo-rokokowym.
Elewacja frontowa, lata przedwojenne. Źródło: Opolska Biblioteka Cyfrowa
Wzorowany na pałacach francuskich, kompleks w Goszczu obejmował liczne budynki i park krajobrazowy. W jego skład wchodziły między innymi dwie oficyny, stajnie, maneż, dom ogrodnika oraz kościół ewangelicki. W następnych dekadach posiadłość była jeszcze kilkakrotnie modernizowana. Reichenbachowie mieszkali w niej do 1945 r., później pałac najpierw zajęli czerwonoarmiści, a potem administracja lokalna. W wigilię Bożego Narodzenia 1947 r. w budynku wybuchł pożar. Pomimo akcji jednostek straży pożarnej pałac doszczętnie spłonął i nigdy nie został odbudowany.
Pałac w Goszczu w 1910 i obecnie. Źródło: Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa i Oleksandr Poliakovsky/wroclaw.pl
Pomimo znacznych zniszczeń, kompleks nie popadł w całkowitą ruinę. Dzięki wysiłkom władz Twardogóry, zapoczątkowanym w 2013 roku, budynki dawnego maneżu i stajni zostały odrestaurowane i przekształcone w przestrzenie kulturalno-edukacyjne, służące jako sala teatralna i wielofunkcyjna sala wystawiennicza. Dodatkowo, zachowany park krajobrazowy o powierzchni 21 hektarów stał się popularnym miejscem spacerów i wydarzeń artystycznych. W celu zahamowania postępującej degradacji i zabezpieczenia przed zniszczeniem ruin korpusu pałacu oraz zachowania materialnego dziedzictwa kulturowego, w 2021 r. rozpoczęto realizację jednego z największych w historii gminy projektu pn. „Restauracja i rewitalizacja zabytkowego pałacu w Goszczu”. Autorem była pracownia projektowa Myczkowski z Wrocławia.
Brama prowadząca na dziedziniec zespołu pałacowego, rok 1910 i 2023. Źródło: Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa i Oleksandr Poliakovsky/wroclaw.pl
Projekt objął m.in. prace remontowo-budowlane, instalacyjne i konserwatorskie, mające na celu zabezpieczenie konstrukcyjne murów korpusu głównego obiektu w formie trwałej ruiny, konserwację detalu oraz wykonanie robót mających na celu ograniczenie bezpowrotnej destrukcji. Ściany zewnętrzne pałacu oraz zachowane fragmenty wnętrz zostały ocalone, co pozwala odwiedzającym poczuć ducha dawnej rezydencji.
Choć pałac nie został odbudowany w pełni, jego obecny stan – trwała ruina – jest atrakcją turystyczną, przyciągającą miłośników historii, architektury i przyrody. Obecnie pełni funkcję kulturalną, będąc miejscem licznych wydarzeń, koncertów oraz spotkań artystycznych. Przypałacowy park oraz dziedziniec stały się idealnym miejscem na sesje zdjęciowe i plenery filmowe. W kompleksie działa także kawiarnia.
Źródło: wroclaw.pl, palacgoszcz.twardogora.pl
Czytaj też: Wille i rezydencje | Architektura w Polsce | Historia | Renowacja | Pałac
