Ferrara jest włoskim miastem o wyjątkowo bogatych tradycjach artystycznych i urbanistycznych. To wręcz kipiące od zabytków najwyższej klasy miejsce może poszczycić się unikatem – Palazzo dei Diamanti. Diamentowy Pałac jednym z najbardziej rozpoznawalnych na świecie dzieł włoskiego renesansu. Efektowny gmach stoi przy Corso Ercole I d’Este od ponad pięciuset lat i stanowi centralny punkt tzw. Addizione Erculea, nowatorskiego projektu rozbudowy miasta z końca XV wieku.
Geneza i autorstwo projektu
Fundatorem Palazzo dei Diamanti był Sigismondo I d’Este, brat księcia Ercole I. W 1492 roku zlecił on Biagiowi Rossettiemu stworzenie rodowej siedziby, która wyrażałaby potęgę i nowatorskie idee urbanistyczne. Budowa gmachu ruszyła w 1493 roku i trwała dekadę. Autorstwo projektu powszechnie przypisuje się Rossettiemu, lecz wśród badaczy architektury do dziś trwają spory w tej kwestii. Wskazują oni też na rozmaite inspiracje, od bolońskiego Palazzo Sanuti Bevilacqua po neapolitańską część kościoła Gesù Nuovo, jednak żadna z hipotez nie została potwierdzona. W drugiej połowie XVI stulecia Galasso Alghisi (znany także jako Galeazzo da Carpi) wprowadził zmiany w wyglądzie pałacowej fasady, umieszczając narożny balkon, przeprojektowując kształt okien i odświeżając gzyms wieńczący całość.
Rezydencja d’Este i jej przemiany
Niemal do końca XVI wieku pałac pozostawał w rękach rodu d’Este. Od 1586 r. mieszkał tutaj Cesare d’Este z żoną, Virginią de’ Medici. Specjalnie dla księżniczki przygotowano trzy reprezentacyjne salony zdobione kasetonowymi sufitami i bogatymi freskami autorstwa Giulia Belloniego. Następnie Palazzo dei Diamanti przeszedł w ręce markiza Guido I Villa. Nowy gospodarz odświeżył portal wejściowy, dodając profilowane opaski i efektowne kandelabry. W 1842 roku budynek kupił samorząd miasta Ferrary, celem stworzenia tu miejskiej galerii oraz siedziby uniwersytetu Ateneo Civico. Wiek później nadeszły mroczne czasy dla wielu włoskich miast. Zmasowane bombardowania z czasów II wojny światowej nie ominęły też Ferrary. Bomby spadły na tutejsze kościoły, mosty i kamienice, a w 1944 roku uszkodziły część murów Diamentowego Pałacu i zgromadzonych w nim dzieł sztuki. Gruntowną renowację pobieżnie odbudowanego gmachu przeprowadzono dopiero po trzęsieniu ziemi z 2012 roku.
Architektura i detale kamieniarskie Palazzo dei Diamanti
Najbardziej wyróżniajacym i charakterystycznym elementem pałacu są jego boniowane elewacje. Ułożone w rzędy ostro ścięte fragmenty marmuru przypominają szlify diamentów, skąd rezydencja zaczerpnęła swoją nazwę. Blisko 8 500 bloków ułożono tak, by łapały światło pod różnym kątem. Jedne zwrócone są ku ziemi, inne centralnie, a kolejne ku górze, co w zależności od pory dnia daje spektakularne efekty świetlne. Autorstwo narożnych kandelabrów i ornamentów roślinnych przypisuje się Gabrielowi Frisoniemu z Mantui. Z kolei detale przy balkoniku wykonał ferrański rzeźbiarz Gaetano Davia. Wewnątrz pałacu zaprojektowano natomiast kameralny dziedziniec z krużgankiem i marmurową studnią. Jest to powszechnie znany układ, stosowany w wielu renesansowych rezydencjach Ferrary.
Dziedzictwo kulturowe Palazzo dei Diamanti
Palazzo dei Diamanti od setek lat pozostaje ikonicznym symbolem architektonicznej odwagi i fantazji renesansowych architektów. Jego nieregularna forma, bogactwo faktur i magiczna gra świateł na fasadzie przyciągają wzrok każdego przechodnia. Ekspozycje w galerii i wydarzenia kulturalne ożywiają wnętrza zabytku, który wciąż inspiruje artystów na całym świecie.
Źródło: inferrara.it, ferraraterraecqua.it
Czytaj też: Architektura | Elewacja | Historia | Pałac | Włochy
