Kamienica Pod Gryfami, zlokalizowana przy placu Trzech Krzyży 18 w Warszawie, została wzniesiona w latach 1884–1886 według projektu architekta Józefa Hussa na zlecenie rodziny Fuchsów, właścicieli fabryki czekolady i cukierków. Styl budynku łączy cechy włoskiego renesansu z elementami klasycyzmu charakterystycznego dla epoki stanisławowskiej.
Jednym z wyróżniających się elementów architektury były narożne gloriety z kopułami, inspirowane pałacem Królikarnia, który Huss wcześniej restaurował. Motyw gryfów, obecny na fasadzie, został zaczerpnięty z nieistniejącego już gmachu Banku Rzeszy w Berlinie. Na piętrach znajdowały się eleganckie apartamenty przeznaczone dla właścicieli.
Kamienica przed 1939 rokiem. Fot. Andrzej Jeżewski, „Warszawa na starej fotografii”, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, Warszawa 1960, p. 143
Kamienica po latach zmieniła właściciela, przechodząc w ręce rodziny Classenów. W czasie II wojny światowej, podczas Powstania Warszawskiego, budynek został spalony, co doprowadziło do zniszczenia wielu elementów obiektu, w tym charakterystycznych gloriet z kopułami oraz części rzeźb gryfów.
Kamienica Pod Gryfami wkrótce po oddaniu do użytku i obecnie. Fot. tygodnik Stolica/Wikimedia Commons i whiteMAD/Mateusz Markowski
Budynek w 1939 i 2024. Źródło: Archiwum Państwowe w Warszawie i whiteMAD/Mateusz Markowski
Po wojnie kamienicę odbudowano bez oficyn i narożnych gloriet. Na elewacji przy zbiegu ulic Brackiej i pl. Trzech Krzyży zachowano jedynie parę rzeźb gryfów. W latach 50. XX wieku budynek został przystosowany do nowej funkcji i stał się siedzibą przedsiębiorstwa Paged. W kamienicy działał również Węgierski Instytut Kultury.
Kamienica pod koniec lat 40. i dziś. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl/ i whiteMAD/Mateusz Markowski
Plac Trzech Krzyży na widokówce z 1913 roku i obecnie. Źródło: Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona i whiteMAD/Mateusz Markowski
W latach 2005-2006 przeprowadzono gruntowną renowację, podczas której odtworzono narożne gloriety oraz brakujące gryfy, a budynek odzyskał dawny blask. Kamienica zyskała również dodatkowe piętro, ukryte w nowym dachu, które wkomponowano w zabytkową bryłę. Dziś kamienica Pod Gryfami oferuje przestrzeń biurową o powierzchni 2600 m kw. oraz 34 miejsca parkingowe. Obiekt niezmiennie od niemal 140 lat pozostaje jednym z najbardziej efektownych elementów placu Trzech Krzyży i należy do czołówki najpiękniejszych warszawskich kamienic.
Źródło: warszawa1939.pl, warszawskie-mozaiki.pl
Czytaj też: Kamienica | Warszawa | Architektura w Polsce | Ciekawostki | whiteMAD na Instagramie
