Ulica Karolkowa na warszawskiej Woli przez lata była świadkiem przemysłowej historii stolicy. Jeden z jej najbardziej charakterystycznych punktów stanowiły monumentalne zabudowania Warszawskich Zakładów Farmaceutycznych „Polfa” S.A., które w 2024 roku przeszły do historii. Słynna firma formalnie przestała istnieć w wyniku połączenia z Zakładami Farmaceutycznymi „Polpharma”, a jej mury przy Karolkowej 22/24 już prawie całkowicie zniknęły z mapy Warszawy, ustępując miejsca nowoczesnemu osiedlu mieszkaniowemu. Ta zmiana to koniec pewnej epoki dla polskiej farmacji.
Od korzeni w XIX wieku po nacjonalizację
Historia tego miejsca sięga głęboko w XIX wiek, kiedy w drugiej połowie stulecia na posesji u zbiegu Karolkowej i Przyokopowej powstała Fabryka Taśm Gumowych „Paweł Szpigiel i S-ka”. W kolejnych latach właściciele się zmieniali, a około roku 1900 zakłady przeszły w ręce Adolfa Fabiana, który przed 1914 rokiem rozbudował kompleks o budynek z bramą wjazdową od strony łącznika między Karolkową a Przyokopową. Prawdziwy przełom nastąpił jednak przed rokiem 1929, kiedy fabrykę przejęło Towarzystwo Przemysłu Chemiczno-Farmaceutycznego d. Magister Klawe S.A. To właśnie rodzina Klawe tchnęła w to miejsce ducha farmacji. Henryk Klawe, senior rodu i założyciel znanej apteki, położył fundamenty pod przyszłego giganta farmaceutycznego. W latach 30. XX wieku firma dynamicznie się rozwijała, rozbudowując zakłady i poszerzając asortyment. Tuż przed wybuchem II wojny światowej przy Karolkowej wytwarzano imponującą liczbę ponad 400 różnorodnych produktów leczniczych. Firma nie tylko produkowała leki, ale także angażowała się w działalność wydawniczą, publikując czasopisma medyczne, oraz charytatywną, wspierając m.in. luterańskie przytułki.
Burzliwe czasy II wojny światowej odcisnęły swoje piętno na fabryce. Podczas okupacji została przekazana niemieckiej firmie, a po 1945 roku zrujnowany zakład upaństwowiły władze komunistyczne. Stanisław Klawe, syn Henryka, nigdy nie odzyskał rodzinnego przedsiębiorstwa, które zostało przekształcone w Wytwórnię Nr 1 Zjednoczenia Przemysłu Farmaceutycznego, a następnie przemianowane na Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne „Polfa”.
Polfa Warszawa: produkty, eksport i prywatyzacja
Zakład przy Karolkowej kontynuował swoją działalność pod szyldem „Polfa”, stając się jednym z kluczowych producentów leków w Polsce. Z biegiem lat i rosnących potrzeb obiekty modernizowano i rozbudowywano. Produkty Polfy cieszyły się uznaniem, co pozwoliło państwowej fabryce przetrwać transformację ustrojową po 1989 roku. W 2012 roku nastąpił kolejny ważny etap w historii przedsiębiorstwa – prywatyzacja. Większościowym właścicielem akcji Polfy została Polpharma S.A., największy polski producent leków, działający również za granicą. W momencie prywatyzacji portfolio Polfy Warszawa obejmowało ponad 140 różnego rodzaju preparatów, w tym leki OTC (dostępne bez recepty), preparaty na receptę oraz produkty przeznaczone dla szpitali. Produkty te były dystrybuowane na terenie całego kraju oraz eksportowane do kilkudziesięciu państw świata.
Koniec pewnej ery i nowe perspektywy
W marcu 2024 roku doszło do formalnego połączenia Warszawskich Zakładów Farmaceutycznych Polfa S.A. z Zakładami Farmaceutycznymi „Polpharma” S.A. Z dniem połączenia Polpharma przejęła wszystkie prawa i obowiązki warszawskiej spółki. To wydarzenie oznaczało symboliczny koniec działalności Polfy Warszawa jako odrębnego podmiotu. Niedługo potem rozpoczęła się rozbiórka historycznych budynków przy Karolkowej. W miejscu, gdzie przez dziesięciolecia produkowano leki ratujące zdrowie i życie, powstanie nowoczesne osiedle mieszkaniowe spółki Noho One. O inwestycji pisaliśmy TUTAJ. Historia Polfy Warszawa nie kończy się jednak wraz z zniknięciem budynków przy Karolkowej. Już w 2013 roku, niedługo po przejęciu przez Polpharmę, pojawiły się informacje o planach budowy nowoczesnej fabryki w Duchnicach, 15 km na zachód od centrum Warszawy. Jak zapowiada Polpharma, będzie to jeden z największych i najnowocześniejszych zakładów farmaceutycznych w Europie, specjalizujący się m.in. w produkcji leków biologicznych.
Polfa: dziedzictwo i pamięć
Zniknięcie zabudowań Polfy przy Karolkowej to bez wątpienia koniec pewnego rozdziału w historii warszawskiej Woli i polskiego przemysłu farmaceutycznego. Pamięć o tym miejscu i o ludziach, którzy przez lata tworzyli leki służące milionom pacjentów, pozostanie jednak żywa. Od fabryki taśm gumowych, przez dynamicznie rozwijające się przedsiębiorstwo rodziny Klawe, aż po znacjonalizowaną Polfę i jej prywatyzację – historia tego miejsca jest świadectwem przemian gospodarczych i społecznych w Polsce.
Źródło: polfawarszawa.pl, polska-org.pl
Czytaj też: Warszawa | Historia | Metamorfoza | Polecane | Architektura w Polsce | whiteMAD na Instagramie
