Hala Targowa w Gdyni, tzw. Hala Łukowa, to unikalny przykład konstruktywizmu w polskiej architekturze i jeden z najciekawszych obiektów nowoczesnej architektury miasta z okresu międzywojennego. Budynek ten wpisuje się w charakterystyczny dla Gdyni modernizm, który czerpał inspiracje z funkcjonalizmu i stylu okrętowego, tworząc spójną wizję dynamicznie rozwijającego się portowego ośrodka miejskiego. Pomimo upływu lat, jej przeznaczenie pozostało niezmienione – do dziś pełni funkcję obiektu handlowego i stanowi świadectwo dawnej potęgi Gdyni.
Hala Targowa w Gdyni – historia powstania
Kompleks hal powstał w latach 1935-1938 według projektu znanych architektów Jerzego Müllera i Stefana Reychmana. Za realizację odpowiadały renomowane przedsiębiorstwa: Zjednoczenie Hut – Królewska i Laura, Zarząd Warsztatów Górnośląskich oraz Towarzystwo Akcyjne Katowice. Kompleks składał się z trzech obiektów: największej hali owocowo-warzywnej połączonej z mięsną w kształcie litery L oraz osobnej hali rybnej. Powstał między dzisiejszymi ulicami Wójta Radtkego, Jana z Kolna i 3 Maja.
Konstrukcja gdyńskiej hali i inspiracje architektoniczne
Największa z hal, tzw. Hala Łukowa, wyróżnia się charakterystycznym dachem o parabolicznym kształcie, opartym na stalowych łukach z ceramicznym wypełnieniem, zgodnie z systemem Förstera. Dodatkowo w skład imponującej konstrukcji wchodzi 9 wielkich kratownic o rozpiętości 35 metrów i rozstawie co 10 metrów. Elewacje budynku wykonano z cegły i tynku, a przeszklone powierzchnie wspierają żelbetowe filary. Hala mięsna posiada niemal płaski, dwuspadowy dach wsparty na dwuprzegubowych więzarach, natomiast hala rybna opiera się na stalowej konstrukcji z żelbetowymi podporami. Według badaczki Marii Sołtysik, zadaszenie hali mogło być inspirowane hangarem paryskiego lotniska Orly projektu Le Corbusiera z 1916 roku. Całość kompleksu harmonizuje jednolity cokół z klinkierowej okładziny oraz oryginalna posadzka, stolarka drzwiowa i okienna.
Ukończony obiekt, koniec lat 30. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl/
Hala Targowa w Gdyni – przekształcenia w okresie wojennym i powojennym
Wybuch II wojny światowej diametralnie zmienił funkcję hali – po zaledwie półtora roku działalności została przejęta przez okupacyjne władze niemieckie i wykorzystywano ją jako magazyn części lotniczych. Po zakończeniu wojny uszkodzony budynek wymagał naprawy. Przez krótki czas zajmowały go wojska radzieckie, a następnie wznowiono działalność handlową, początkowo koncentrując się na sprzedaży owoców i warzyw. Z czasem oferta poszerzyła się o inne produkty, w tym odzież przywożoną przez marynarzy i rybaków. W ostatnich latach przeprowadzono modernizację kompleksu oraz zagospodarowano okoliczne tereny, m.in w 2012 roku dokonano remontu dachu Hali Łukowej, zapewniając jej długowieczność i bezpieczeństwo użytkowania, a kilka lat później odnowiono elewacje całego zespołu. Miasto ma w planach kolejne modernizacje.
Znaczenie hal dla Gdyni
Hala Targowa to nie tylko funkcjonalny obiekt handlowy, ale także ważny element architektonicznego dziedzictwa Gdyni. Jej modernistyczna konstrukcja, nawiązania do światowej architektury oraz przetrwanie licznych historycznych zawirowań czynią ją jednym z najbardziej charakterystycznych budynków miasta. Ze względu na unikalne walory architektoniczne, w 1983 roku kompleks hal wpisano do rejestru zabytków. Dzięki renowacjom i dbałości o zachowanie pierwotnych założeń, Hala Targowa w Gdyni wciąż pełni swoją pierwotną funkcję, stanowiąc świadectwo dawnej potęgi i nowoczesności głównego polskiego portu morskiego. W obiekcie, poza handlem, odbywają się również wydarzenia artystyczne, kulturalne oraz działa muzeum.
Źródło: zabytek.pl, gdynia.pl
Czytaj też: Architektura w Polsce | Miasto | Modernizm | Historia | Gdynia
