Autor: Weronika Messyasz
Tytuł: Polski pawilon na Expo 2017 w Astanie
Uczelnia: Wyższa Szkoła Sztuki i Projektowania w Łodzi
Promotor: dr Piotr Turkieiwcz
Dnia 22 listopada 2012 roku miasto Astana na drodze głosowania zostało wyłonione przez Międzynarodowe Biuro Wystaw (BIE) na oficjalnego organizatora wydarzenia Expo 2017.
Stolica Kazachstanu, jako przyszły organizator Wystawy EXPO 2017, pragnie skupić się na energii, ale również na związanych z tym zagadnieniem innowacjach, a przede wszystkim na praktycznych rozwiązaniach energetycznych oraz ich globalnego wpływu – stąd wybór tematu przewodniego „Energia przyszłości”. Podejmowany przez Kazachstan projekt jest również apelem mającym na celu zaangażowanie ludzi do czynnego działania na rzecz energii i jej racjonalnego wykorzystywania przy założeniu, że jest ona nieodłącznym elementem egzystencji człowieka.
IDEA POLSKIEGO PAWILONU
Biorąc pod uwagę, iż cały świat jest wypełniony rozmaitymi formami energii, istotna staje się kwestia, że tylko niektóre jej powszechnie znane rodzaje, człowiek nauczył się otrzymywać oraz przetwarzać. Dlatego też, w imię dalszego rozwoju, ludzie stale poszukują innowacyjnych rozwiązań na jej pozyskiwanie lub też poszukują kompletnie nowych źródeł uzyskiwania nieszkodliwej dla środowiska energii.
Właśnie dążenie do pozyskiwania czystej energii legło u podstaw zawartości polskiego pawilonu, które odwołują się całkowicie do świata natury.
Można przyjąć, iż wbrew wszystkiemu Polska skupiając się na węglu popełnia karygodny błąd – sprzeczny z ideologią zielonej energetyki. Oczywistym jest więc fakt, iż wybór ten początkowo wydaje się być mocno kontrowersyjny, jednak z uwagi na to, że surowiec ten jest bardzo ważnym ogniwem krajowej gospodarki, Polska dokłada wszelkich starań, aby ten „brudny” materiał przekształcić w wersję eko. Należy zaznaczyć, że węgiel jest jednym z niezwykłych pierwiastków występujących na Ziemi. Po pierwsze jest skałą pochodzenia organicznego, a po drugie w przeciwieństwie do innych skał ulega spalaniu wytwarzając ciepło. Chcąc więc, przekształcić węgiel w strategiczny surowiec, polscy naukowcy opracowali metodę spalania złóż pod ziemią, czego efektem jest wytworzony gaz, który
z powodzeniem może znaleźć zastosowanie w energetyce czy przemyśle chemicznym. To jednoznacznie dowodzi faktu, że każdy dotychczas odrzucany surowiec, może mieć inne, korzystne dla środowiska oblicze.
Bardzo ważną kwestię jaką Polska również chce podnosić na wystawie, to wielowymiarowość węgla oraz jego możliwości. Współczesnym odniesieniem do tego powszechnie znanego surowca jest Grafen. Ten materiał, odkryty w warunkach laboratoryjnych w 2004 roku posiada grubość jednego atomu, a z uwagi na swój szeroki wachlarz właściwości fizycznych został okrzyknięty materiałem przyszłości. Przede wszystkim ten niezwykły produkt o atomowej strukturze plastra miodu w porównaniu ze stalą jest dwa razy twardszy, przy czym sześciokrotnie lżejszy oraz dziesięciokrotnie wytrzymalszy i trzynaście razy bardziej elastyczny, a w dodatku jest całkiem przezroczysty. W związku z tym, Polacy również podjęli wyzwanie badań nad grafenem, czego efektem jest patent na produkcję wysokiej jakości surowca w skali przemysłowej.
Należy również zaznaczyć, iż program Polski nie odnosi się tylko do zapewniania bezpieczeństwa energetycznego swoim mieszkańcom, ale również pozwala im na na wytwarzanie energii na własny użytek, dlatego też kolejnym poruszanym zagadnieniem są możliwości biomasy mikronizowanej, czyli pyłu otrzymywanego ze słomy. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość zaspokajania potrzeb energetycznych rejonów oddalonych od centrów przemysłowych. To wystarczający argument aby podnieść kwestie lokalnej produkcji energii, gdyż słoma traktowana w głównej mierze jako odpad, może być wykorzystywana jako pełnowartościowy produkt energetyczny.
Jako, że Polska to również kraj nowatorskich pomysłów, wspiera także mniej znane, jednak bardzo obiecujące projekty podejmujące tematykę zielonej energii. W tym wypadku sformułowanie to można potraktować wręcz dosłownie, gdyż Polska w swoim programie pragnie mówić również o energii pozyskiwanej z roślin traktując je jako małe elektrownie.
FORMA PAWILONU
W związku z powyższym, mając na względzie gro różnorodnych konceptów na pozyskiwanie energii ze świata natury, które są wynikiem pracy umysłowej polskich naukowców można jednoznacznie stwierdzić, że Polska jest krajem wciąż zagłębiającym się w proces samorealizacji oraz inwestującym w dobra krajowe. Wiadomy jest fakt, iż za stopniem rozwoju każdego narodu stoją jego mieszkańcy – nieocenione zaplecze intelektualne każdego kraju. Z uwagi na to, jak również dostrzegalny znaczący indywidualizm oraz kreatywność polaków objawiający się w dziedzinach twórczych stało się odpowiednią bazą do rozważań na temat formy polskiego pawilonu wystawienniczego na Expo 2017 w Astanie.
Wynikiem przemyśleń oraz przeprowadzonych analiz jest dynamiczna forma bryły, która w tym wypadku jest odniesieniem do specyfiki narodowej polaków w nowoczesnym wydaniu. Do zrealizowania wypracowanej idei pawilonu zdecydowano się wykorzystać innowacyjne właściwości polskiego grafenu, uznając, że sprawdzi się on doskonale w dziedzinie architektury. Nowatorskość całego założenia polega na stworzeniu szklanej konstrukcji ulepszonej o indywidualne cechy przedmiotowego materiału. Zastosowanie wskazanego rozwiązania ma na celu zmniejszenie ryzyka odkształceń szkieletu przy tak niejednorodnej siatce heksagonalnego motywu. Rozwiązanie to może również pozytywnie wpłynąć na ostateczny ciężar budynku, jak również na zwiększenie wytrzymałości pozornie delikatnej i wydawać by się mogło nietrwałej struktury. Szkielet konstrukcji zostanie uzupełniony szklanymi płaszczyznami powleczonymi ogniwami barwnikowymi ulepszonymi grafenem.
Z uwagi na wiodącą tematykę węgla, skorupa pawilonu swym biało-czarnym gradientem i modulowanym w zależności od natężenia światła stopniem przezroczystości – oddaje wszystkie jego widzialne właściwości. W efekcie koncepcja pawilonu jak i jego wnętrze odżegnuje się od standardowych rozwiązań, a skupia na maksymalnym przekazie wartości, przy zastosowaniu minimalnych i syntetycznych środków wyrazu, natomiast sam wybór rozwiązań materiałowych ma na celu nadanie lekkości i estetycznej odrębności budynku znamionującej kraj jego pochodzenia.
PROGRAM UŻYTKOWY
Założeniem projektowym polskiego pawilonu, jak i przynależnej do niego działki było stworzenie nierozerwalnej historii, gdzie wnętrze, struktura pawilonu oraz jego otoczenie będą tworzyć spójną, integralną całość. To również urzeczywistnienie myśli, aby cały kompleks polskiego pawilonu stanowił już sam w sobie rolę eksponatu zmuszając do kontemplacji i refleksji przybyłych zwiedzających.
W całej koncepcji zauważalny jest motyw heksagonu, który w sposób jednoznaczny odwołuje się do układu atomowej siatki kluczowego w obecnym czasie materiału jakim jest grafen. Zróżnicowanie materiałów, przezroczystości jak i struktur powoduje, iż motyw ten nabiera różnego charakteru w zależności od miejsca zastosowania. Jest to o tyle ważny zabieg, gdyż grafen jako surowiec o wielorakich zastosowaniach może nadawać materiałom przeróżne właściwości, co w tym wypadku stanowi pewnego rodzaju alegorię
w przedmiotowym projekcie. Istotnymi elementami założenia krajobrazowego są również naniesione plamy zieleni oraz cienka tafla wody będące ważnym uzupełnieniem,
a jednocześnie rozbiciem surowej i ascetycznej kolorystyki pawilonu.
Mocne i zdecydowane wcięcie w „płynnej” strukturze obiektu stanowi zaproszenie do wejścia i zwiedzenia wnętrza pawilonu. Jego wewnętrzna koncepcja zakłada poprzeczny podział na trzy główne strefy, którymi są kolejno: strefa ziemi, powietrza i wody – będące oczywistym odniesieniem do źródeł pozyskiwanej energii. Mimo ich swobodnego przenikania stanowią wyraźne rozdzielenie między przyporządkowanymi do każdej z nich funkcji. I tak jednoznacznie w przestrzeni wyróżnia się jedynie strefa ziemi przecięta długim wąskim i ciemnym pasażem będącym jedynym elementem łączącym wnętrze ze światem zewnętrznym. W tej przestrzeni znajduje się węzeł sanitarny dla odwiedzających gości po jednej stronie oraz ulokowane po stronie przeciwległej pomieszczenie biurowe
z zapleczem socjalnym, sala konferencyjna oraz pomieszczenie techniczne. Również tutaj na pograniczu dwóch stref znajduje się multimedialny punkt informacyjny pozwalający
w szybkii przystępny sposób uzyskać odpowiedzi na nurtujące pytania dotyczące Polski
i jej programu wystawowego.
Dalsza część pawilonu stanowi już otwartą kompozycję, która pozwala na dowolne zwiedzanie i uczestnictwo w toczących się tutaj wydarzeniach. Strefa powietrza będąca główną atrakcją stanowi największą część powierzchni obiektu. Cała wystawa została zaprojektowana na kształt swego rodzaju twórczego laboratorium, gdzie odwiedzający nie tylko mogą oglądać znajdujące się tu ekspozycje, ale przede wszystkim mogą aktywnie
w nich uczestniczyć poznając energię „od kuchni”, a także to co najważniejsze, nawet sami ją wytwarzać. Tego typu podejście pozwala na dogłębne poznanie problemu jakim jest wartość przyrody w codziennym życiu człowieka oraz jakie znaczenie niesie ze sobą dla przyszłych pokoleń. Polska tym samym zwraca uwagę jak bardzo ważne w dobie dzisiejszych czasów jest myślenie perspektywiczne, nie tylko o sobie, ale również
o potężnych zasobach drzemiących w otoczeniu każdego z nas.
Trzecia i ostatnia strefa znajdująca się na końcu pawilonu ma sprzyjać relaksowi,
a także spotkaniom towarzyskim, gdzie również po intensywnym dniu można skorzystać
z kawiarni, napić się kawy, bądź zjeść coś pysznego. Dla przybyłych, preferujących bardziej intelektualny wypoczynek jest wydzielone miejsce do prowadzenia dyskusji, wygłaszania prelekcji, a także oglądania projekcji filmowych.
Bardzo istotnym ogniwem budującym charakter wnętrz są również unoszące się
w powietrzu instalacje chmur oraz miękkich materiałowych taśm, które towarzyszą odwiedzającym od początku zwiedzania pawilonu. Rola tych dwóch elementów spełnia się nie tylko w kwestii dekoracyjnej, ale również w budowaniu nastroju oraz subtelnego dzielenia przestrzeni. Uzupełnieniem tego efektu są punkty oświetlenia, które swoją grą budują wyjątkowy i magiczny charakter wnętrza.