Pomnik Anonimowego Przechodnia, znany także pod nazwą „Przejście 1977-2005″, to jeden z wrocławskich pomników, odsłonięty w nocy z 12 na 13 grudnia 2005 r. Składa się z czternastu odlanych z brązu postaci ludzkich naturalnej wielkości, stojących po obu stronach ulicy Świdnickiej, na skrzyżowaniu z ulicą Piłsudskiego. Pomnik został zauważony i doceniony na całym świecie, będąc dziś jedną z najbardziej oryginalnych atrakcji w mieście.
Pierwowzorem pomnika była instalacja „Przejście” autorstwa Jerzego Kaliny z 1977 roku, ustawiona w Warszawie przy ulicach Świętokrzyskiej i Mazowieckiej. Stworzono ją dla potrzeb programu telewizyjnego „Vox Populi”. Grupę gipsowych figur artysta przyodział w prawdziwe ubrania, które pomalował szarą farbą.
Rok 1977, Pomnik Anonimowego Przechodnia – pierwowzór wrocławskiego. Fot. Warszawy historia ukryta
Instalacja Jerzego Kaliny była punktem wyjścia do dyskusji na temat odbioru sztuki współczesnej. Kilka lat po pokazie odczytywano ją jako artystyczną przepowiednię dotyczącą wprowadzenia stanu wojennego. Natomiast sam Kalina wyjaśniał, że to symbol polskiej przypadłości, czyli „chocholej śpiączki”. Uznano ją za wydarzenie artystyczne roku 1977, trafiła do wszystkich opracowań dziejów sztuki współczesnej w Polsce jako nowatorskie wyprowadzenie sztuki z galerii na ulicę.
Niedługo potem instalacja została zdemontowana i trafiła na wiele lat do wrocławskiego Muzeum Narodowego. Gipsowe figury stały się wzorcem dla nowej instalacji rzeźbiarskiej z brązu. Pomnik Anonimowego Przechodnia przedstawia kilkanaście postaci, które „schodzą” i „wychodzą” spod chodnika po dwóch stronach jezdni. Autor nie unowocześnił ich, nadał im jednak indywidualne cechy (np. rysy twarzy swojej żony), pozostawiając rekwizyty z lat 70. XX wieku: berety, kaszkiety, torby, teczki, butelkę na mleko, dawny model wózka itp.
Pomnik Anonimowego Przechodnia zyskał szerokie uznanie. Amerykański „Budget Travel” zaliczył go do grona najbardziej niezwykłych miejsc na świecie, a w 2011 r. Newsweek Polska umieścił go wśród 15 najpiękniejszych rzeczy w Polsce, nazywając go „najbardziej spektakularnym” pomnikiem we Wrocławiu. Rzeźba znalazła się również w serwisie www.boredpanda.com wśród najbardziej kreatywnych rzeźb w przestrzeni miejskiej oraz w podobnym rankingu prestiżowego magazynu „Arch2O” jako jedyny obiekt z Polski.
W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla miasta Wrocławia z 2018 r. uznano go za dobro kultury współczesnej. Pomnik Anonimowego Przechodnia jest chętnie fotografowany i należy do najbardziej popularnych rzeźb plenerowych we Wrocławiu.
Źródło: visitwroclaw.eu, mnwr.pl
Czytaj też: Wrocław | Historia | Rzeźba | Miasto | Ciekawostki
