Przebudowa Placu Trzech Krzyży to kolejna znacząca inwestycja w stolicy realizowana w ramach tworzenia tzw. Nowego Centrum Warszawy, o którym pisaliśmy niejednokrotnie. Wśród najważniejszych zmian zachodzących w ramach modernizacji centrum stolicy wymienić można: przebudowę ulicy Marszałkowskiej (więcej TUTAJ), przebudowę Chmielnej (więcej TUTAJ), przebudowę Placu Pięciu Rogów (więcej TUTAJ), czy przebudowę Placu Defilad (więcej TUTAJ). Dziś poznajemy kolejne szczegóły dotyczące metamorfozy Placu Trzech Krzyży, a miasto ogłosiło przetarg na dodatkową zieleń.
Pierwsze prace na terenie Placu Trzech Krzyży
Pierwsze prace na placu Trzech Krzyży rozpoczęły się w zeszłym roku. Niemalże od początku cieniem na harmonogramie inwestycji kładł się zabytkowy bruk, który na znacznej powierzchni znajduje się pod asfaltową jezdnią. Znalezisko nie było zaskoczeniem, jednak dopiero po ujawnieniu skali i stanu technicznego bruku, można było wspólnie z konserwatorem zabytków dobrać szczegółowy plan działania.
Początkowo nie było pewności na dokładnie jak dużym obszarze obecny jest bruk oraz jak dobrze jest zachowany. Dlatego rozbiórek dokonywano ostrożnie i powoli, by nie uszkodzić bruku pod asfaltem. Następnie bruk został drobiazgowo zinwentaryzowany przez profesjonalny nadzór archeologiczny. Równolegle trwały uzgodnienia z konserwatorem zabytków co do sposobu postępowania z brukiem. Ostatecznie został on naprawiony i ułożony ponownie, gdyż w wielu miejscach był mocno zużyty. Aby zabezpieczyć go przed degradacją, na odcinkach gdzie będzie się odbywał ruch, bruk został czasowo zabezpieczony asfaltem. To pozwoli zachować go do czasu docelowej rewitalizacji placu w przyszłości, kiedy bruk mógłby być bardziej wyeksponowany. Na razie stary układ bruku i torów tramwajowych będzie odsłonięty punktowo, stanowiąc świadectwo historii placu.
“Zazielenianie Warszawy jest naszym priorytetem, dlatego bardzo się cieszę, że zieleń wróci na jeden z najbardziej znanych warszawskich placów – Trzech Krzyży. Skujemy beton, a w jego miejscu pojawią się trawniki, krzewy, byliny i kilkadziesiąt drzew. Efekty trwających już prac, zobaczymy jeszcze w tym roku” – podkreśla Rafał Trzaskowski, prezydent m.st. Warszawy.
Nowa zieleń na Placu Trzech Krzyży
Efektem rozmów z prof. Jakubem Lewickim, Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, jest nowa lepsza odsłona projektu przebudowy placu Trzech Krzyży. W marcu Rada m.st. Warszawy, przekazała ZDM środki na realizację dodatkowych prac związanych z zielenią, dzięki czemu właśnie ogłoszono przetarg na ich wykonanie. Oferty można składać do 9 maja. Wybrany wykonawca będzie miał 120 dni na wykonanie prac, licząc od momentu podpisania umowy.
Na placu Trzech Krzyży pojawi się łącznie 28 nowych drzew. Z tego 4 grusze już zostały posadzone w jego północnej części, reszta stanowi zaś przedmiot trwającego przetargu. To 16 lip i 8 głogów. Będą to drzewa o wysokości ok. 6 m i minimalnym obwodzie pnia od 30 cm (głogi) do 50 cm (lipy). Dzieła dopełnią nowe trawniki, żywopłoty oraz skupiska bylin. To ponad 2700 m kw. terenów zielonych – zachowane zostaną wszystkie istniejące oraz utworzone nowe.
Zieleń pojawi się w miejscu betonu. Skute zostaną „wyspy ciepła” przed kościołem św. Aleksandra, na trójkątnym skwerze u zbiegu ulic Żurawiej i Brackiej oraz w rejonie ulicy Książęcej. Zielenią będą zastąpione też zbędne asfaltowe powierzchnie wyłączone z ruchu. Nowa zieleń będzie pojawiać się sukcesywnie w miarę kończenia prac budowlanych i likwidowania zaplecza budowy, oba etapy inwestycji są ze sobą skoordynowane.
Po nieuniknionym zimowym spowolnieniu (spowodowanym pogodą, ale też drobiazgowymi pracami przy odtwarzaniu nawierzchni brukowej) przyspieszają prace na obu jezdniach placu Trzech Krzyży. Pod koniec marca rozpoczęło się asfaltowanie jezdni wschodniej. To przygotowania do puszczenia tam ponownie ruchu samochodów i autobusów. ZDM planuje, że uda się to już w połowie kwietnia.
Następnie prace przeniosą się w większości na jezdnię zachodnią. Tam też może być zabytkowy bruk. Dzięki dotychczasowym ustaleniom z konserwatorem oraz bieżącemu nadzorowi archeologów, prace rozbiórkowe powinny jednak przebiec szybciej niż za pierwszym razem. Po zachodniej stronie bruk również zostanie zinwentaryzowany, zabezpieczony i następnie przykryty asfaltem, do czasu ewentualnego ponownego wykorzystania.
Zakres prac związanych z wymianą nawierzchni obejmuje sam plac Trzech Krzyży oraz jego dalsze okolice. Latem zeszłego roku wymieniono nawierzchnię na rondzie de Gaulle’a. W planach jest też frezowanie Nowego Światu między rondem, a placem.
Zieleń oraz remont nawierzchni na placu uzupełniają szereg innych zmian, które są już w toku. Przejście dla pieszych w centralnej części placu, nisko ocenione w audycie przejść dla pieszych, zyska sygnalizację i azyle. Pasażerowie komunikacji miejskiej będą mogli łatwiej się przesiadać dzięki skupieniu rozrzuconych dziś przystanków w jednym miejscu: w sąsiedztwie Instytutu Głuchoniemych.
Sam plac, dziś jeden z głównych „teleportów rowerowych” stolicy, zyska ponadto pełną infrastrukturę rowerową. Na jezdniach zostaną wyznaczone nowe pasy rowerowe, które zapewnią połączenie istniejącej infrastruktury dla cyklistów w Alejach Ujazdowskich aż do Nowego Światu, a także ciągów rowerowych poprzecznie przecinających plac. Uzupełnieniem takiego układu będzie dwukierunkowa droga rowerowa po wschodniej stronie placu od Alej Ujazdowskich do ulicy Książęcej.
Ze względu na obecność pętli autobusowej projekt był konsultowany z Zarządem Transportu Miejskiego. Na wysokości Instytutu Głuchoniemych powstanie nowy przystanek autobusowy, który zastąpi istniejące przystanki rozrzucone dziś po wschodniej stronie placu. W ten sposób znacznie poprawią się przesiadki – pasażerowie będą mogli odjechać z jednego wspólnego przystanku w kierunku północnym.
Plac jest zabytkowy, dlatego na wszystkie prace musiał wyrazić zgodę Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków. Ostateczna wersja projektu jest zgodna z jego stanowiskiem, skupia się na poprawie warunków ruchu pieszych, kierowców i rowerzystów z uwzględnieniem ważnej roli autobusów miejskich. Konserwator zabytków zwrócił uwagę na istniejące osie widokowe oraz układ kompozycyjny i urbanistyczny placu. Z tego powodu układ ulic nie ulegnie większym zmianom, do minimum ograniczone zostały też plany związane z zielenią.
Na oferty w przetargu na przebudowę placu ZDM czeka do 2 czerwca. Wybrany wykonawca będzie miał 180 dni na realizację powierzonego mu zadania.
Zobacz historyczne zdjęcia Placu Trzech Krzyży
Kościół powstał w latach 1818-1826 w stylu klasycystycznym a jako patrona wybrano świętego Aleksandra, na cześć cara Aleksandra I. Takiego też patrona przyjął wówczas cały plac. Projektantem świątyni został urodzony w Puławach Chrystian Piotr Aigner. W swoim projekcie za wzór przyjął rzymski Panteon a sam projekt miał niemal gotowy, gdyż kilka lat wcześniej zaprojektował taki kościół dla swojego rodzinnego miasta. Po kilku zmianach i korektach świątynia była gotowa.
Pod koniec XIX w. okazało się, że budynek nie spełnia wymagań parafii i jest zwyczajnie za mały aby pomieścić wszystkich wiernych. Podjęto wówczas decyzję o przebudowie. Spod ręki doświadczonego w architekturze sakralnej Józefa Piusa Dziekońskiego wyszedł projekt nowej, większej świątyni zbudowanej latach 1886-1895 w stylu neorenesansowym. Tutaj architekt zainspirował się już większym dziełem, watykańską Bazyliką Św. Piotra (kopuła).
Poniżej zdjęcie PRZED i PO / widok od stron Brackiej
Budynek został podwyższony i powiększony a przed wejściem od strony południowej wzniesiono dwie wieże. Około 1919 nazwę placu przemianowano na pl. Trzech Krzyży. Inspiracją do nowej nazwy były 3 znajdujące się tam krucyfiksy. Dwa z nich stoją na barokowych kolumnach, zaprojektowanych na zlecenie króla Augusta II Mocnego w 1731. Trzeci Krzyż znajduje się w dłoniach figury św. Jana Nepomucena.
Kliknij w tekst, aby przejść do artykułu o historii Placu Trzech Krzyży!
źródło: um.warszawa.pl / zdjęcia: um.warszawa.pl
Czytaj też: Architektura w Polsce | Historia | Place, Skwery, Parki | Renowacja | Warszawa | Metamorfoza
