Przedszkole w Michałowicach pod Warszawą zaprojektował Michał Bamberski w ramach konkursu organizowanego przez SARP. Architekt za swoją pracę koncepcyjną otrzymał wyróżnienie. Tak jury konkursowe oceniło projekt: “Projektowany budynek jest oszczędny w środkach wyrazu, które konsekwentnie zostały użyte na zewnątrz jak i we wnętrzach budynku. Cechuje się uniwersalną prostotą i przejrzystością idei adekwatną dla jego funkcji i lokalizacji. W sposób bardzo klarowny, został zaprojektowany układ funkcjonalny budynku. Na szczególne podkreślenie zasługuje lokalizacja wszystkich sal dla dzieci na kondygnacji parteru. Sale te w jednakowy sposób zostały doświetlone naturalnym światłem. Dopracowania i uszczegółowienia wymagają rozwiązania dotyczące ewakuacji w obiekcie i szczegółowe rozwiązania funkcjonalne.”
Zgodnie z wytycznymi organizatora, powierzchnia inwestycji została podzielona na tereny inwestycyjne: 1,2,3a, 3b. Teren 1 stanowi miejsce, na której obecnie znajduje się dotychczasowa siedziba przedszkola, złożona z dwóch budynków. Nowy obiekt został zaprojektowany niemalże w miejscu istniejącego budynku. Stosując się do rygorystycznych wymagań miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, większość projektowanego terenu 1 porasta zieleń. Utwardzenia zostały podzielone na dwie kategorie: reprezentacyjne – z ryflowanych płyt betonowych oraz gospodarcze z tzw. geokraty.
Dojazdy gospodarcze zostały zaprojektowane z wykorzystaniem istniejących zjazdów – zarówno z ulicy Raszyńskiej, jak i Szkolnej. Dojazd ze strony ul. Szkolnej zapewnia możliwość odbioru odpadów oraz obsługę zaplecza kuchennego. Natomiast wjazd od ul. Raszyńskiej zapewnia możliwość obsługi terenów zielonych, ogrodu oraz placów zabaw.
Obsługa komunikacyjna projektowanego przedszkola została w całości zbilansowana na terenie 2. Projekt zakłada wykorzystanie układu zbliżonego do istniejącego, minimalizując ingerencję w istniejące tereny zielone. Zgodnie z projektem – parking od strony ul. Raszyńskiej przewiduje 16 miejsc parkingowych – w tym 1 miejsce przeznaczone dla osób niepełnosprawnych. Natomiast parking od strony ul. Szkolnej zakłada stworzenie 32 miejsc parkingowych – w tym dwóch dla osób niepełnosprawnych. Przeprowadzona korekta stanu istniejącego wynika z konieczności wprowadzenia drogi pożarowej (na terenie parkingu dostępnego od strony ul. Szkolnej). Ponadto założeniem autora było zwiększenie powierzchni biologicznie czynnej parkingu. W tym celu każde miejsce parkingowe posiada projektowaną nawierzchnię z geokraty.
Założeniem architekta było, aby przedszkole w Michałowicach było dostępne także niemalże bezpośrednio ze ścieżki rowerowej. Projektowany przebieg ścieżki zakłada lokalizację na terenie 1 oraz 3a (gdzie posiada dodatkową pętlę krajobrazową). Trasa rowerowa honoruje układ zaplanowany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Wzdłuż ścieżki autor przewiduje lokalizację miejsca przeznaczonego na parking rowerowy. Najważniejsze (w kontekście projektowanego obiektu) miejsce postojowe dla rowerów znajduje się tuż przy wejściu do projektowanego przedszkola. Szerokość utwardzonej nawierzchni przed terenem przedszkola została poszerzona oraz wycofana (maksymalna wartość określona w MPZP) zwiększając bezpieczeństwo dzieci wchodzących oraz wychodzących z przedszkola – minimalizując ryzyko kolizji z rowerzystom.
Place zabaw dla dzieci starszych oraz dla dzieci młodszych zostały zaprojektowane na terenie 1 – blisko nowoprojektowanego obiektu, pozostając w bliskości wejść ogrodowych do budynku oraz zewnętrznej toalety – znajdującej się w obrysie projektowanego budynku. Dodatkowy plac zabaw stanowi teren 3a, gdzie ze względu na granicę własności oraz bezpieczeństwo dzieci należało dokonać korekty gabarytów istniejącej górki. Odległość od najdalej wysuniętych na północ urządzeń przeznaczonych dla dzieci do miejsc parkingowych nie może wynosić mniej niż 10 m. Ze względu na to oraz potrzebę maksymalnego wykorzystania południowego światła naturalnego, urządzenia zostały zaplanowane w południowej części terenu. Wykorzystują one jest naturalne ułożenie – tj. zjeżdżalnie terenowe, tor zjazdów saneczkowych, pochyłe ścianki wspinaczkowe.
Projekt terenu 3b zakłada wykorzystanie istniejącego zagospodarowania, przy założeniu podniesieniu jakości oraz rangi placu przed kościołem – przy zachowaniu obsługi komunikacyjnej, użytkowej oraz pożarowej. Ponadto zgodnie z opracowaniemstudialnym, teren zostanie wzbogacony o terenową „odnogę” ścieżki rowerowej, wykorzystującej walory miejsca.
Ze względu na rozległość terenu wokół projektowanego przedszkola oraz wycofanie budynku względem linii obydwu ulic, budynek został wyposażony w dwa przeciwległe wyjścia na teren ogrodu (poza wejściem głównym). Ponadto, dodatkowe wyjście stanowią drzwi z przestrzeni ewakuacyjnej klatki schodowej. Opisane dojście zapewnia również dostęp do pomieszczenia konserwatora z funkcją drobnych napraw. Przejście może stanowić także „brudną” trasę poruszania się ogrodnika zajmującego się przestrzenią patio,
Kształtowanie formy
Intencją autora opracowania projektowego było stworzenie budynku maksymalnie wykorzystującego fantastyczne warunki naturalne działki. Ponadto niezwykle ważnym czynnikiem było możliwie maksymalne zachowanie istniejącego drzewostanu oraz minimalizacja ingerencji w środowisko naturalne. W związku z tym, jednym z pierwszych postulatów było zlokalizowanie nowej siedziby przedszkola w miejscu dotychczasowego budynku, przeznaczonego do wyburzenia – zgodnie z intencjąorganizatora.
Przedszkole w Michałowicach pod Warszawą powinno zachęcać do integracji z zewnętrzem oraz zapewniać najbardziej optymalne wykorzystanie światła dziennego.Forma budynku powinna być zwarta oraz prosta, minimalizując koszty związane z budową oraz późniejszą eksploatacją obiektu.
Funkcja powinna być racjonalnie rozplanowana, minimalizując konieczność poruszania się między piętrami obiektu, zapewniając możliwie największą wygodę codziennego użytkowania. Część komunikacyjna powinna zostać ograniczona, a jejranga podniesiona ze standardowych korytarzy do przestrzeni integrującej o wysokiej jakości. Każde miejsce w budynku powinno zostać dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Projektowany budynek powstał w oparciu o powyższe tezy:
Sercem nowego założenia przedszkolnego jest największe oraz najbardziej reprezentacyjne drzewo znajdujące się na terenie inwestycji – dąb o rozłożystej koronie. Ekspozycja zewnętrzna ścian została podyktowana funkcji użytkowej budynku, natomiast uzupełniająca przestrzeń integrująca – komunikacyjna jest zaplanowana wokół okrągłego patio otaczającego opisywany dąb. Umieszczenie drzewa w centrum założenia nadaje mu należytą rangę, podnosi jakość strefy komunikacyjnej, tworzy możliwość bezpiecznej zielonej przestrzeni dostępnej dla dzieci wewnątrz budynku oraz w naturalny sposób reguluje jego nagrzewanie się oraz oświetlenie wnętrz budynku – chroniąc przed nadmiernym rozgrzaniem w miesiącach letnich oraz wprowadzając więcej światła dziennego w miesiącach zimowych. Aby zapewnić demokratyczny oraz zróżnicowany dostęp do drzewa, na wysokości drugiej kondygnacji zaprojektowano okrągłe obejście zewnętrzne wokół korony dębu, stanowiące również zadaszenie obejścia na poziomie parteru. Poza tym, że kształt patio w sposób naturalny i logiczny powtarza poszerzony obrys korony drzewa wpływa także bardzo korzystnie na dyspozycję ruchu wewnątrz przedszkola. Pomieszczenia zostały zaprojektowane w taki sposób, że komunikacyjna przestrzeń integrująca wraz z kształtem patio poszerza się w miejscach czasowej koncentracji użytkowników. W celu zwiększenia odczucia przestronności, we wspomnianych miejscach pojawiają się „kieszenie komunikacyjne” służące jako aneksy szatniowe przy salach dydaktycznych.
Ze względu na funkcję obiektu, bezpieczeństwo użytkowników stanowi kluczowy czynnik projektowy. Z tego względu budynek maksymalizuje możliwość wglądów w przestrzenie dydaktyczne z powierzchni komunikacyjnej. Projekt zakłada również przeszklenia zapewniające kontakt wzrokowy opiekunów z dziećmi w trakcie gdy te przebywają przestrzeni toalety (przy umywalkach).
Kluczowa dla jakości projektowanej przestrzeni jest relacja wnętrza z otoczeniem. Projekt został podzielony na 3 wzajemnie przenikające się strefy: najbliższe otoczenie zewnętrzne przedszkola, funkcja wewnętrzna, patio wewnętrze. Architektura budynku umożliwia wzajemne wglądy w poszczególne strefy minimalizując optycznie gabaryty przedszkola, przede wszystkim dodając możliwość wglądu z zewnątrz do patio – poprzez narożne przeszklenia o znacznych rozmiarach, zacierając granicę wnętrza z zewnętrzem.
Na jakość przestrzeni w salach dydaktycznych ma ogromny wpływ optymalna dyspozycja światła dziennego. W związku z tym każda z sal oraz jadalnia dzieci starszych posiada otwory okienne w dwóch ścianach zewnętrznych. Skrzydło budynku, w którym znajduje się część administracyjne jest wysunięte w stronę północną (jako jedyne), posiada zmniejszoną powierzchnię (względem pozostałych), aby ograniczyć ekspozycję ścian zewnętrznych zwróconych w stronę północy.
Budynek nie posiada wewnętrznych barier komunikacyjnych – każdy z poziomów oraz ogólnodostępnych pomieszczeń jest osiągalny dla osób niepełnosprawnych. Charakterystyczny kształt budynku wynika głównie z optymalizacji przestrzeni komunikacji względem funkcji budynku, a także podwyższenie rangi strefy komunikacji do integracyjnej przestrzeni posiadającej kadrujące wglądy do poszczególnych funkcji budynku, wewnątrz patio – zapewniając stałą relację z dębem będącym centrum założenia architektonicznego oraz najbliższym otoczeniem zewnętrznym. Ponadto kształt budynku w naturalny sposób pozwala na wytworzenie demokratycznych, półotwartych przestrzeni wnętrz urbanistycznych przeznaczonych głównie na aktywności dzieci – we wklęsłych narożnikach budynku.
Funkcja
Przestrzeń wewnętrzna została podzielona pomiędzy jedną kondygnację podziemną oraz dwie nadziemne. Każdy z poziomów połączony jest jedną klatką schodową oraz szybem windy. W obiekcie znajdują się łączni dwie obudowane, oddymiane klatki schodowe. Na kondygnacji podziemnej znajdują się głównie pomieszczenia techniczne oraz pralnia i magazyn. Powierzchnia kondygnacji podziemnej została ograniczona do niezbędnego minimum ze względu na niekorzystne warunki gruntowe oraz minimalizację kosztów. Parter budynku mieści reprezentacyjną strefę wejściową, uzupełnioną o pokój przyjęć dyrekcji, 4 sale dydaktyczne, zaplecze kuchenne wraz z jadalnią oraz toaletę zewnętrzną i pomieszczenia gospodarcze.
Na piętrze nowo projektowanego przedszkola znajdą się 3 sale dydaktyczne, pomieszczenia administracji oraz pracowników obiektu, sala rekreacyjna z funkcją Sali widowiskowej, posiadająca możliwość połączenia z salą zajęć ruchowych za pomocą mobilnej, segmentowej ścianki akustycznej. Główna klatka schodowa oraz przyległy do niej szyb windowy zapewniają także dostęp do dachu budynku. Dostęp jest niezbędny do obsługi instalacji znajdujących się na dachu, konserwacji oraz pielęgnacji zieleniekstensywnej. Ponadto, na dachu znajduje się przestrzeń zadaszona stałą pergolą która może służyć jako dodatkowy ogród warzywny lub taras zewnętrzny.
Rozwiązania techniczne
Budynek został zaprojektowany w technologii tradycyjnej, ze ścianami zewnętrznymi z okładziną drewnianą o ujednoliconych rozmiarach. Obudowę wewnętrznego patio stanowi szklana ściana kurtynowa z otwieranymi mimośrodowo panelami, umożliwiającymi korzystanie z przestrzeni patio na parterze oraz obejścia na poziomie pierwszego piętra.
Projektowany obiekt nie przekracza wysokości 12m oraz w całości stanowi strefę pożarową ZL II. W związku z tym ewakuacja z budynku odbywa się za pomocą dwóch obudowanych i oddymianych klatek schodowych, z których jedna posiada drzwi bezpośrednio na zewnątrz. Od wyjścia ewakuacyjnego do trasy drogi pożarowej (znajdującej się w przestrzeni parkingu od strony ul. Szkolnej) jest do 30m. W związku z tym nie istnieje potrzeba wprowadzania drogi pożarowej na obszar terenu 1.
Na rozwiązania proekologiczne składają się: wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła, pompy ciepła zapewniające ogrzewanie obiektu, ogniwa fotowoltaiczne zlokalizowane na dachu, podziemny zbiornik na wodę deszczową, skąd może być ponownie wprowadzona do budynku i użyta przykładowo do spłukiwania misek ustępowych. Budynek jest chroniony przed przegrzewaniem w sposób technologiczny – szklenie o wysokiej izolacyjności oraz w sposób naturalny – liczne istniejące drzewa liściaste od strony południowej oraz nowoprojektowane nasadzenia. Projekt zakłada usunięcie jednego drzewa na terenie 1 oraz uzupełnienie i zagęszczenie istniejącego drzewostanu w granicach całego opracowania. Większa ilość przeszkleń od strony południowej, optymalna dyspozycja otworów okiennych w salach dydaktycznych, ich lokalizacja względem stron świata oraz doświetlające patio o znaczących rozmiarach wpływają na zmniejszenie potrzeby używania sztucznego oświetlenia.
Spełnienie najważniejszych warunków MPZP dla terenu 1
Maksymalna powierzchnia zabudowy: 6366 m2 * 15%= 954,9 m2
Projektowana powierzchnia zabudowy: 953,78 m2
Minimalna powierzchnia biologicznie czynna na działce: 6366 m2 * 80%= 5092,80 m2 Projektowana powierzchnia biologicznie czynna na działce: 5104,24 m2 Maksymalna wysokość zabudowy/ilość kondygnacji nadziemnych: 12 m / 2,5 Projektowana wys. zabudowy/ il. kondyg. nadziem.: 9 m (11,40m do kl. schod.) / 2
Czytaj też: Przedszkole | Architektura | Polska | Drewno | Zieleń
źródło: Michał Bamberski / Projekt koncepcyjny na przedszkole w Michałowicach pod Warszawą / SARP
