W Warszawie do dziś można zobaczyć blizny po działaniach wojennych z okresu II wojny światowej. W ramach akcji “Rany pamięci” powstała mapa budynków na Mokotowie, które były świadkami tragicznych wydarzeń sprzed lat.
Elewacje takich budynków często celowo nie były modernizowane. W wielu miejscach ślady po kulach wyeksponowano, oznaczając je szklanymi płytami i zamieszczając obok tablicę informacyjną. Czasami są to pojedyncze dziury po kulach na fasadach, innym razem to zniszczenia spowodowane odłamkami. Blizny widać też na metalowych ogrodzeniach, w których wgłębienia wytopiły trafiające w nie pociski. Takimi świadkami są też napisy na murach lub ślady krwi.
Z punktu widzenia konserwatorskiego obiekty naznaczone ranami pamięci mają wysoką wartością historyczną i podczas prac konserwatorskich przy elewacji należy uwzględnić możliwości zachowania i wyeksponowania tych wyjątkowych uszkodzeń. W 2019 roku Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków zainicjowało projekt pt.: „Rany pamięci. Ślady zniszczeń okresu II wojny światowej w topografii miasta”, podsumowany ogólnopolską konferencją i publikacją pod tym samym tytułem. Celem projektu było rozpoznanie, opracowanie katalogu i ochrona materialnych śladów pamięci o zniszczeniach z czasów II wojny światowej, które świadczą o bolesnej historii stolicy.
Konserwatorzy podczas remontów budynków stają przed dylematem, w jaki sposób zabezpieczyć te cenne świadectwa wojennej historii miasta. Uczestnicy konferencji zastanawiali się więc nad różnymi możliwościami konserwacji i eksponowania śladów na przykładach z Mokotowa, gdzie można znaleźć ich najwięcej.
“Rany pamięci” warto zobaczyć na własne oczy. Niżej publikujemy plan trasy oraz mapkę, którą można wykorzystać podczas zwiedzania:
Propozycja trasy:
1) ul. Naruszewicza 10 – budynek w stylu dworkowych, datowany na ok. 1930 roku, elewacja w całości pokryta różnego rodzaju uszkodzeniami;
2) ul. Pilicka 18 – dom Zygmunta Gardeckiego, datowany na ok. 1930 roku, na elewacji pozostałości ostrzelanego tynku;
3) ul. Narbutta 3a, dom Józefa Roga, z lat 1925-30, zabezpieczony napis z akcji rozminowywania miasta – podpis sapera;
4) ul. Narbutta 30 – fragment ostrzelanego muru przy willi z 1924 roku;
5) ul. Narbutta 32 – dom małżeństwa Romualdy i Władysława Günathów z ok. 1939 roku, proj.
Władysław Günath, ostrzelana elewacja;
6) al. Niepodległości 130, od strony ul. Ligockiej, budynek z lat 1937-38, proj. Lucjan Korngold, zabezpieczony rysunek – swastyka na szubienicy, wykonany przez anonimowego harcerza z organizacji Małego Sabotażu, zabezpieczony pod pleksi;
7) ul. Kielecka 30, budynek z ok. 1935 roku, elewacja po termomodernizacji, zachowany fragment ostrzelanej elewacji zabezpieczony pod pleksi, przy wejściu do budynku – zabezpieczone napisy z powstania warszawskiego wykonane ołówkiem;
8) ul. Łowicka, ul. Fałata, ul. Akacjowa – „Szare domy” – SBM Urzędników MSW – zespół mieszkaniowy z lat 1928-32, proj. Jan Stefanowicz, elewacja z szarej cegły cementowej z widocznymi w wielu miejscach śladami po kulach
9) ul. Rakowiecka 41, kamienica Przedsiębiorstwa Architektoniczno-Budowlanego Piotra Janickiego z ok. 1936 roku., zachowane ślady po pocisku na elewacji
Czytaj też: Warszawa | Ciekawostki | Historia | Elewacja | whiteMAD na Instagramie
źródło: UM Warszawa
