Rewitalizacja ruin gotyckiego kościoła w Steblewie to temat pracy licencjackiej Urszuli Krauze, studentki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Polega ona na stworzeniu architektury wpisanej w zastane struktury, nadając im nową funkcję. Koncepcja bazuje na silnej inspiracji kulturą i tradycją regionu Żuław i samego Steblewa. Celem było stworzenie przestrzeni publicznej dla społeczności lokalnej oraz turystów, dzięki której mogą się zbliżyć do tutejszej obyczajowości. Projekt zakłada miejsce spotkań, przestrzeń warsztatową kulinarną oraz artystyczną, punkt handlowy z lokalnymi produktami oraz ekologiczną szklarnię. Zaprojektowane przestrzenie mają zbliżyć odwiedzających do samych siebie, kultury, natury oraz historii.
Ważnym aspektem w projekcie jest minimalna ingerencja w zabytkowe ruiny, która może być również tymczasowa oraz szacunek i dbałość o historię tego miejsca. Zachowuje obecny stan ruiny dopuszczając jedynie możliwość ograniczonych prac zabezpieczających i uzupełnienie o tymczasowe elementy. Istotą projektu jest architektoniczny dialog między starym a nowym, przeszłością i teraźniejszością.
Najważniejszym elementem projektowanej architektury jest wolnostojący budynek posadowiony wewnątrz nawy pierwotnego kościoła. Ze względu na chęć zbliżenia się do kultury lokalnej, powstała tradycyjna konstrukcja ciesielska. Konstrukcja z drewna sosnowego została przykryta jedynie szkłem, aby go nie przesłaniać. Aby całkowicie nie odgradzać wnętrza od zewnętrza południowa oraz północna przegroda jest wykonana z tafli szklanych na zawiasach piwotowych, które możemy otworzyć w ciepłe dni.
Chłodniejszą porą roku przegroda może być zamknięta i osłonięta zasłonami, które dodatkowo izolują wnętrze. Latem tekstylia mogą nas chronić przed gorącem i pełnić funkcję moskitiery. Na parterze znajduje się kuchnia przystosowana do warsztatów kulinarnych nawet dla dwunastu uczestników. Blaty oraz szafki kuchenne są wykonane z płyt stropowych typu filigran, pochodzących z odpadów produkcyjnych i są miejscowo uzupełnione o drewniane fronty. Nad blatami zawieszone są drewniane drążki, opalane i olejowane do suszenia ziół. Na środku znajduje się trzon kuchenny z piekarnikiem i dwoma stanowiskami kuchennymi z centralnie umieszczonym kominem. Konstrukcja pełni również funkcję ogrzewania budynku.
Umiejscowienie kuchni oraz jej układ wiąże się z tradycyjną czarną kuchnią na Żuławach. Oprócz kuchni na parterze znajdują się stoły jadalniane, przy których można również organizować spotkania. Użyłam stołów The Harvest Table projektu James’a Mudge wykonanych z litego drewna z przypalonymi brzegami, a jako siedziska kompletowych ław oraz Spalonych Pniaków od Malafor Design Laboratory. Elementy wnętrza z palonego drewna nie tylko mają wpływać na estetykę, ale również nawiązywać do historii dawnego kościoła, który został podpalony. Nad stołami zawisną lampy z kloszami wiklinowymi. Po stronie wschodniej we wnętrzu znajduje się klatka schodowa z windą dla niepełnosprawnych, otoczona drewnianymi belkami po których rosną pnącza.
Schody prowadzą nas na poddasze, gdzie znajduje się szklarnia z owocami, warzywami i ziołami na użytek warsztatów kulinarnych oraz społeczności lokalnej. Znajdują się tam blaty robocze, regały i podwieszane półki na roślinność oraz ławki, gdzie można przykładowo odpocząć i poczytać książkę. Południowa część dachu jest wyposażona w naklejane panele fotowoltaiczne z perowskitów, a z energii słonecznej uzyskujemy prąd dla całego budynku.
Pierwotna kruchta otrzyma nową funkcję, sklepik z produktami regionalnymi. Produkty takie jak lokalne piwo, przetwory, owoce, warzywa, przyprawy oraz rękodzieło będą mogli tam sprzedawać lokalni producenci jak i prywatni gospodarze. W niewielkim pomieszczeniu projektuję regały na produkty, stół o konstrukcji drewnianej z betonowym blatem, a nad nim podwieszana półka z wiklinowym wypełnieniem na roślinność. Wnętrze przykrywa analogiczna do budynku szklarni drewniano-szklana konstrukcja.
Na otwartej przestrzeni projektuję niewielkie drewniane place, gdzie mogą odbywać się warsztaty o charakterze rzemieślniczym czy artystycznym lub zwyczajnie mogą się tam znajdować siedziska do spędzania czasu na powietrzu. Oryginalna struktura wieży również pozostaje bez większej ingerencji. W blendach na dolnym poziomie zostaną umieszczone tablice informacyjne opowiadające historię Żuław, Steblewa oraz samych ruin. Nad głowami odwiedzających w projekcie jest zawieszona instalacja artystyczna z wikliny. Lekkie pionowe pędy zostaną przymocowane za pomocą przeźroczystych żyłek do kratki umieszczonej na samej górze wieży. Instalacja będzie swobodnie poruszana przez wiatr dając delikatne efekty dźwiękowe.
Ingerencja w ruiny w projekcie jest zdawkowa ze względu na szacunek do jego historii, natomiast pragnęłam nadać murom subtelną nowoczesną tkankę. Puste ostrołukowe otwory po dawnych gotyckich witrażach wypełniłam projektowanymi „nowoczesnymi witrażami”. Geometryczne rozedrgane otwory wycięte w drewnie zdobią nie tylko pierwotne otwory okienne, ale są też wykorzystane jako nowoprojektowane drzwi i obudowę windy.
Metryka:
Autorka: Urszula Krauze
Nazwa uczelni: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
Promotor: dr Tomasz Zmyślony
Typ: dyplom licencjacki na kierunku Architektury Wnętrz
Data obrony pracy: 15.06.2022
O autorce:
Jestem absolwentką studiów licencjackich na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku na kierunku Architektury Wnętrz. Architektura, design i sztuka to dla mnie codzienność, która nie nudzi, a zachwyca z każdym kolejnych dniem coraz bardziej. Obecnie zaczynam swoją przygodę z projektowaniem, jestem na etapie poszukiwań i rozwijania swoich umiejętności, jest to dla mnie fascynujące doświadczenie. Moim głównym zainteresowaniem w architekturze i nie tylko jest styl skandynawski. Czystość, minimalizm i funkcjonalność, ale również silne zamiłowanie do kultury lokalnej to cechy, które napędzają moje projekty. Interesuje mnie projektowanie wnętrz, ale nie wykluczam przy tym samej architektury – dialog wnętrza z zewnętrzem jest dla mnie kluczowy, tak jak dialog użytkownika z przestrzenią. Chciałabym rozwijać się w kierunku rzemiosła i wytwórczości – pasjonuje mnie projektowanie mebli oraz proces ich tworzenia. Szczególnie ciekawa jest dla mnie praca z naturalnymi materiałami, materiałami z recyklingu czy materiałami, które zachowają się w środowisku na lata.
Poszukując tematu, którego chciałabym się podjąć w kontekście pracy dyplomowej, badałam lokalizacje rejonu pomorskiego, które straciły swoje pierwotne zastosowanie, aby dać im szansę na nowe życie. Kiedy tylko zobaczyłam steblewskie ruiny gotyckiego kościoła, poczułam przypływ pozytywnych emocji. Wyjątkowo malownicze miejsce posiadające tak silny ładunek historyczny i emocjonalny, wydało się natychmiastową inspiracją.
Czytaj też: Architektura w Polsce | Zabytek | Historia | Portfolio | whiteMAD na Instagramie | Polscy projektanci
