Rewitalizacja Ogrodów Świętej Barbary w Warszawie trwa. W ramach prac związanych z rewitalizacją terenów w najbliższym otoczeniu kościoła śś. Ap. Piotra i Pawła w Warszawie wykonano renowację zabytkowej Figury Chrystusa i jawnogrzesznicy, szczegółową inwentaryzacja i pielęgnację drzew czy skatalogowanie XIX-wiecznych artefaktów.
Historia Parafii Rzymskokatolickiej św. Barbary w Warszawie
Historia parafii sięga roku 1781 roku. Na terenie dawnego Cmentarza Świętokrzyskiego należącego do księży Misjonarzy, powstał niewielki kościółek, którego widomą pozostałością jest przebudowany istniejący dziś na terenie otaczającym naszą świątynię przy ulicy Wspólnej Kościółek pod wezwaniem Św. Barbary, jego bryła dotrwała do naszych czasów niezmieniona natomiast wnętrze w stanie bardzo zmienionym, na skutek zniszczeń dokonanych w czasie wojny.
Cmentarz Świętokrzyski od chwili powstania służył za miejsce grzebania zmarłych (prawdopodobnie także poległych powstańców), do roku 1836, kiedy to na skutek decyzji władz carskich, które zakazały chowania w tym miejscu zmarłych, kierując się głównie względami sanitarnymi (wysokim stanem wód gruntowych jak i przepełnieniem tej podmiejskiej nekropolii). Od tego czasu cmentarz, jaki i świątynia stopniowo popadały w ruinę. Tak się działo aż do roku 1866, kiedy to od pierwszego września tego roku przeznaczono kaplicę cmentarna na kościół parafialny.
Wspomnieć należy, że jest to okres gwałtownego rozwoju Warszawy. W tym czasie powstała w bezpośrednim sąsiedztwie przy obecnych alejach Jerozolimskich i Nowogrodzkiej linia kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, której dworzec znajdował się w niewielkiej odległości od świątyni. To położenie oraz rozwój towarzyszących kolei zakładów i przemysłu, powodował, że wzrastała liczba wiernych mieszkających na terenach należących do parafii. Rychło też się okazało, że niewielki Kościółek mogący pomieścić, co najwyżej dwieście osób, mimo dokonanej prowizorycznej rozbudowy przez ówczesnego proboszcza Ks. Adama Wyrzykowskiego w 1881 roku, nie może zapewnić posługi wiernym. Palącym problemem stała się potrzeba budowy nowego kościoła, którego wielkość odpowiadałaby istniejącej rzeczywistości.
Budowa świątyni pod kierownictwem architekta Józefa Dziekońskiego
Już na początku, kwietnia 1883 roku przystąpiono do wykopu fundamentów miedzy innymi pod kierunkiem architekta Józefa Dziekońskiego, które w czerwcu już były gotowe, tak że 28 czerwca 1883 roku mogło się odbyć uroczyste ich poświęcenie połączone z wmurowaniem kamienia węgielnego dokonanym przez Arcybiskupa Wincentego Popiela, przy udziale licznie zgromadzonych wiernych, których ofiarność w znacznym stopniu wspomogła budowę. Prace pod kierunkiem powołanego komitetu oraz nowego proboszcza Ks. Władysława Seroczyńskiego, przebiegały sprawnie i już 29 czerwca 1886 roku Arcybiskup Popiel dokonał jej uroczystej konsekracji. W tym czasie też, na tyłach obecnego Kościoła, w miejscu obecnej ulicy Św. Barbary powstała kaplica mauzoleum Przeździeckich, według planów sporządzonych przez Jerzego Wernera.
We wnętrzu świątyni w 1885 zbudowano marmurowy ołtarz główny, ambonę i chrzcielnicę, kościół otrzymał też ozdobne detale wykonane z piaskowca.
Od roku 1906 pełnił obowiązki proboszcza Biskup Władysław Szcześniak, po jego śmierci 9 września 1926 roku obowiązki przejął Ks. Jerzy Gautier, w tym czasie na ścianach wewnętrznych została wykonana polichromia, wykonana z zastosowaniem techniki sgraffito oraz elementów zawierających złocenia, całość według relacji „była bajecznie kolorowa”. Wybuch wojny zapoczątkował zniszczenia, których pierwszym akordem była eksplozja składu amunicji we wrześniu 1939, zlokalizowanego na terenie kościelnym, spowodowała ona uszkodzenie kaplicy-mauzoleum Przeździeckich, jak też zawalenie części dachu kościoła oraz sklepienia nad prezbiterium. Te niewielkie stosunkowo szkody udało się naprawić już 1940 roku księdzu Gautierowi, który zmarł w grudniu 1941 roku. Jego obowiązki przejął na początku 1942 roku Arcybiskup Antoni Szlagowski profesor Wydziału Teologii i rektor w latach 1927 – 1928 Uniwersytetu Warszawskiego.
II wojna światowa nie oszczędziła świątyni
Prawdziwą katastrofa, dla świątyni podobnie jak dla Warszawy stał się rok 1944. W sierpniu teren kościoła w związku z sąsiedztwem Dworca Głównego i Politechniki Warszawskiej stał się prawdopodobnie miejscem jednych z najcięższych walk w czasie powstania. Pamiątką po tych zdarzeniach są ślady pocisków, widoczne na parkanie okalającym teren dzisiejszego kościoła. Po upadku powstania, wypędzeniu kapłanów i mieszkańców, Niemcy zaminowali świątynię na wysokości fundamentów i wysadzili w powietrze. Zniszczenie świątyni nastąpiło w stopniu nieporównanym nawet na tle zniszczeń całej Warszawy. Z wyposażenia świątyni ocalały jedynie fundamenty wraz z piwnicami, zniszczone fragmenty głównego ołtarza, oraz ukryte wcześniej w podziemiach figura Św. Franciszka z Asyżu, obrazy: Matki Bożej Częstochowskiej i Matki Bożej Nieustającej Pomocy, a na terenie przy kościelnym – rzeźba Chrystusa i jawnogrzesznicy dzieło rzeźbiarza Ludwika Pyrowicza (1859 – 1910), oraz większość „cmentarnych” kapliczek drogi krzyżowej.
Bezpośrednio, po zakończeniu działań wojennych w 1945r. przystąpiono do odgruzowania ocalałych fundamentów tak, że w dniu 7 września 1946 roku Arcybiskup Antonii Szlagowski, mógł poświęcić i położyć „pierwszą cegłę” na odbudowywanych murów. Projektantem nowej bryły kościoła był architekt Stanisław Marzyński, profesor wydziału architektury Politechniki Warszawskiej, znany m.in. z rekonstrukcji Katedry na Warszawskiej Starówce, oraz budowy licznych kościołów w Polsce. Prace budowlane były wykonywane etapami, najpierw dokonano odbudowy części frontonu oraz pierwszą połowę transeptu. Prace te zakończono 5 grudnia 1948 roku. Poświęcenia tej części dokonał w tym dniu Biskup Zygmunt Choromański. Ostatecznie zakończono prace w dniu 17 listopada 1957 roku, gdy ukończono część zasadniczą kościoła wraz z prezbiterium. Poświęcenia tej części dokonał Kardynał Stefan Wyszyński, Prymas Polski. Równolegle został odbudowany „kościółek” Św. Barbary, natomiast wypaloną Kaplica Przeździeckich rozebrano przenosząc materiały budowlane oraz zachowane elementy kamieniarki na teren cmentarza na Bródnie, gdzie wystawiono kościół parafialny. Zachowanym elementem wystroju z tej kaplicy jest tzw. „Anioł Smutku-Śmierci”, który stanowi element wystroju naszej świątyni.
Rewitalizacja Ogrodów Świętej Barbary w Warszawie
Współcześnie świątynia jest jednym z najbardziej charakterystycznych zabytków na terenie Śródmieścia. Wokół kościoła śś. Ap. Piotra i Pawła w Warszawie rozciąga się tzw. Ogród Świętej Barbary, który właśnie przechodzi rewitalizację. W ramach niej odnowiona została zabytkowa Figura Chrystusa i jawnogrzesznicy, szczegółowo zinwentaryzowano i przeprowadzono pielęgnację drzew czy skatalogowanie XIX-wiecznych artefaktów, które stanowią nie tylko ważne dla wiernych obiekty kultu, ale także stanowią bezcenną wartość historyczną i kulturową. Planowane są już kolejne prace, które pozwolą odzyskać blask wielu zabytkom zarówno tym ruchomym, jak i nieruchomy.
Zainteresowała Cię rewitalizacji Ogrodów Świętej Barbary w Warszawie? W naszym serwisie często opisujemy architekturę sakralną. Zachęcamy do zapoznania się z innymi artykułami dotyczącymi świątyni z Polski i całego świata klikając TUTAJ!
źródło: Parafia Rzymskokatolicka św. Barbary w Warszawie / https://swbarbara.mkw.pl
zdjęcia, wizualizacje: Parafia Rzymskokatolicka św. Barbary w Warszawie / https://swbarbara.mkw.pl
Czytaj też: Architektura w Polsce | Historia | Zabytek | Architektura sakralna | Place, Skwery, Parki | Ekologia
