Polska od wieków słynęła z bogactwa naturalnego, jakim jest bursztyn. Jego unikalne odmiany oraz wyjątkowe właściwości sprawiły, że stał się jednym z symboli narodowych. Właśnie to narodowe dziedzictwo było inspiracją dla powstania niezwykłego dzieła. Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny w bazylice św. Brygidy w Gdańsku to monumentalny projekt, stanowiący połączenie artyzmu, duchowości oraz tradycji, będący wyrazem hołdu dla polskiej kultury i historii.
Polski bursztyn
Przez całe tysiąclecia Polska była kojarzona z dwoma głównymi bogactwami naturalnymi: solą i bursztynem. Chociaż obecnie wydobycie soli jest zjawiskiem globalnym, to jednak jantar nadal pozostaje znakiem rozpoznawczym naszego kraju. Polscy artyści zajmujący się obróbką tego surowca osiągnęli znaczące sukcesy na rynkach międzynarodowych, dostarczając 70% światowego zapotrzebowania na biżuterię bursztynową.
Fot. Robert Niedźwiedzki, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny – idea powstania
W latach 90. XX wieku, w okresie dynamicznych zmian gospodarczych w Polsce, w środowisku gdańskich bursztynników narodziła się idea stworzenia dzieła, które uwieczniłoby ich potencjał artystyczny oraz znaczenie bursztynu w polskiej kulturze. Inicjatywę tę wspierał ksiądz Henryk Jankowski, ówczesny proboszcz kościoła św. Brygidy. Jego pomysł zakładał budowę ołtarza wykonanego głównie z bursztynu, który miał stać się symbolem duchowości i narodowej dumy.
Budowa ołtarza
Pierwszy etap budowy (2000-2003)
Pierwszy etap prac rozpoczął się w 2000 roku. Projektantem ołtarza został prof. Stanisław Radwański, były rektor Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Konstrukcja ołtarza, o wymiarach 10 metrów szerokości i ponad 12 metrów wysokości, została pokryta bursztynową dekoracją o łącznej powierzchni 120 m kw. W centrum umieszczono obraz „Matki Bożej – Opiekunki Ludzi Pracy” autorstwa księdza Franciszka Znanieckiego, ozdobiony bursztynową sukienką. Szczególną uwagę zwracały korony wykonane z bursztynu, ufundowane przez Lecha i Danutę Wałęsów, a poświęcone przez św. Jana Pawła II. W korony te wkomponowano 28 rubinów, symbolizujących ofiary grudnia 1970 roku w Gdańsku. Za bursztynowe elementy odpowiadali głównie Mariusz Drapikowski, Alicja Pluta oraz Jakub Kukuryka.
Drugi etap budowy (2013-2023)
W 2013 roku, pod kierownictwem ks. Ludwika Kowalskiego, prace nad ołtarzem wkroczyły w drugi etap. W tym czasie zamontowano dwa relikwiarze w formie krzyży, poświęcone św. Janowi Pawłowi II oraz bł. ks. Jerzemu Popiełuszce. Nad ikoną Matki Boskiej zawieszono bursztynowego orła, a poniżej umieszczono konturową mapę Polski z napisem „Solidarność”. Jednym z najbardziej unikalnych elementów jest monstrancja o wysokości 174 cm, wykonana z 34 kg bursztynu, zaprojektowana przez Mariusza Drapikowskiego. Całość konstrukcji wzbogacono licznymi krzyżami symbolizującymi ważne wydarzenia z historii Polski, jak np. Pomnik Poległych Stoczniowców 1970 czy krzyż z kopalni Wujek, oraz elementami stanowiącymi odniesienia do bogactw kraju. Na ołtarzu znaleźć można łany zbóż czy kiście owoców.

Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny – symbolika i znaczenie
Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny jest największym na świecie obiektem sakralnym wykonanym z tego surowca, zwanego Złotem Bałtyku. Stanowi połączenie tradycji artystycznych z duchowością narodową, będąc symbolem solidarności, ofiarności oraz nieugiętości polskiego narodu. Projektanci i artyści zużyli już ponad 900 kg bursztynu, z czego znaczna część pochodziła od darczyńców. 16 grudnia 2017 roku odbyło się uroczyste poświęcenie ołtarza z udziałem nuncjusza apostolskiego Salvatore Pennacchio oraz prezydenta Andrzeja Dudy. Choć projekt nadal nie jest ukończony, już teraz stanowi wyjątkowe dzieło sztuki sakralnej oraz nieodłączny element krajobrazu kulturowego Polski. W czerwcu 2023 roku ks. Ludwik Kowalski poinformował, że prace są zakończone w 50%, a dalsze postępy zależą od środków finansowych i dostępności bursztynu.
Źródło: brygida.gdansk.pl, gdansk.pl
Czytaj też: Architektura w Polsce | Zabytek | Historia | Architektura sakralna | Gdańsk | whiteMAD na Instagramie