Samotnia jest jednym z najstarszych schronisk w Polsce. Pierwsze wzmianki o niewielkim domku pochodzą już z XV w. Budynek zlokalizowany jest nad Małym Stawem, w Kotle Małego Stawu, w Karkonoszach. Obecnie schronisko posiada 49 miejsc noclegowych. Znajduje się tam również bufet, punkt informacji turystycznej, punkt GOPR oraz ścianka wspinaczkowa. Przez niemal 60 lat obiektem zarządzała rodzina Siemaszków, jednak teraz nowym dzierżawcą zostanie spółka Wysoka II z Zakopanego.
Początki Samotni sięgają 1670 r., kiedy pojawiają się pierwsze wzmianki o domku nad Małym Stawem. Prowadziła tamtędy ścieżka z okolic dzisiejszego Karpacza przez Złotówkę. W budzie mieszkał strażnik pilnujący hodowanych w akwenie pstrągów. Nieco później, bo pod koniec XVII wieku, zaczęto używać innego szlaku, prowadzącego od kościółka Wang, przez Rzepiórową Kręgielnię, Polanę, Kozi Mostek, uczęszczanego do dziś.
Schronisko i Mały Staw, rok 1928. Źródło: Deutsche Fotothek www.deutschefotothek.de
Przypuszcza się, że pierwsi właściciele domku nad stawem wywodzili się z rodziny Schuderów. Utrzymując się z hodowli kóz, pilnowali stawu spełniając tym wolę ówczesnych właścicieli tych ziem – rodziny Schaffgotschów. Uruchomienie w roku 1866 linii kolejowych z Zielonej Góry do Wrocławia i Berlina spotęgowało rozwój ruchu turystycznego w regionie. Właściciele bud karkonoskich dostrzegli potrzebę ich modernizacji. Do rozbudowy Samotni zabrał się wówczas Karol Häring. Z tego okresu pochodzi dzisiejsza sala bufetowa, która ma już ponad 100 lat. Nowy właściciel obiektu kontynuował rozbudowę.
Samotnia i Mały Staw, rok 1933 i 2020. Źródło: Śląska Biblioteka Cyfrowa i whiteMAD/Mateusz Markowski
Wtedy powstał także symbol Samotni – wieżyczka i odlany w Jeleniej Górze dzwon-sygnaturka z datą 1861 r. W kolejnych latach za sprawą następnych właścicieli budynek przechodził dalsze modernizacje. Od Małego Stawu (Kleiner Teich) obiekt przyjął nazwę Klein Teichbaude. Od 1927 r. schronisko prowadził znany sportowiec Paul Haase z żoną Gretą. W tym okresie stało się ono centrum m.in. sportów zimowych. Ostatnim niemieckim właścicielem do końca II wojny światowej był Franz Hövel. Po wojnie przez schronisko przewinęło się kilkunastu polskich zarządców. Od 1966 roku Samotnią kierował Waldemar Siemaszko wraz z żoną Sylwią. 10 lutego 1994 roku mężczyzna zginął w wypadku samochodowym. Po tym tragicznym wydarzeniu zarządczynią obiektu została Sylwia Siemaszko.
Samotnia pod trwającym do 2024 r. kierownictwem rodziny Siemaszków przeżyła rozkwit i stała się jednym z najczęściej nagradzanych schronisk i obiektów turystycznych w kraju. Wybudowano tu pierwszą w Sudetach biologiczną oczyszczalnię ścieków, zmodernizowano system ogrzewania z koksowego na olejowy, w 1973 r. zaadaptowano jedno z pomieszczeń zaplecza na samoobsługową narciarnię, wybudowano garaż na pierwszy w Karkonoszach kanadyjski skuter śnieżny, zmodernizowano pracę kuchni i pralni. Myślano wtedy o jeszcze innych inwestycjach, ale przeprowadzona w 1975 roku ekspertyza techniczna wykazała nieopłacalność remontu kapitalnego. Powstał więc wtedy pomysł przekształcenia schroniska w muzeum górskie, niemniej jednak służy ono turystom do dziś. Konieczne okazało się jednak podstemplowanie najstarszej części stropu schroniska w dzisiejszej sali bufetowej i głównej klatki schodowej.
Pierwsza decyzja o odrzuceniu oferty rodziny Siemaszków na dalszą dzierżawę Samotni zapadła w lipcu 2023 r. Spowodowało to potężną falę protestów. Pod petycjami, by zostawić schronisko Siemaszkom, podpisało się kilkadziesiąt tysięcy osób – turystów, himalaistów i osób publicznych. Władze PTTK zdecydowały o kolejnym konkursie, w którym wzięły udział 3 podmioty. Wyniki ogłoszono 6 lutego 2024 roku. Wysoka II zostanie nowym dzierżawcą, a rodzina Siemaszków ma opuścić Samotnię do 15 maja. Decyzja ta budzi wiele kontrowersji. Miłośnicy klimatycznego schroniska obawiają się, że kultowe miejsce może zmienić się w kolejny „górski hotel”.
Źródło: bryla.pl, samotnia.com
Czytaj też: Architektura w Polsce | Historia | Drewno | Ciekawostki | Podróże
